Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

114-mashq. Bilan, ham so’zlarining bog’lovchi va boshqa yordamchi so’z bo’lib kelishini aniqlang.
1. Umrzoq ota bilan Olimjon kirib keldi. (Sh.R.)
2. Daraxt yaprog’i bilan, odam mehnati bilan ko’rkam. (Maqol)
3. Do’stlik yoshlikda ham, hayotimiz kuzida ham bebaho boylik.
4. Bitibdur besh rabot ham uchta hammom.
5. Yaxshining yuzida zuluk ham hol bo’lib ko’rinadi. (A.Q.)
Tiyin ham pul, yuz ming ham pul. (O.)
115-mashq. Bilan so’zi qaysi gaplarda ko’makchi, qaysisida bog’lovchi bo’lib kelganini aniqlang va tushuntiring.
1. Shiddat bilan otga mingan kim bo’ldi? (Fozil shoir)
Qurilishda payvandchilar suv bilan havoday zarur.
Eshikdan Husniddin bilan Murod kirib kelishdi.
Keng, tekis maydon bayramga yasangan xalq bilan, yangroq qo’shiq va xushchaqchaq shovqin-suron bilan to’ldi. (As.M.)
116-mashq. Gaplardagi modal so’zlarni aniqlang, ma’nosini izohlang.
1. Uning (Nurining) maqsadi Yo’lchi bilan uchrashuv, albatta.(O.) 2. -Balki siz Mirzakarim akani tanirsiz? Balki otangiz bilan tanish chiqar. – Extimol... (A.Qod.) 3. Astag’firulloh, nega bu to’g’rida Otabek xabar bermagan? (A.Qod.) 4. Xizmat, aya, boboy yaxshi yuribdilarmi? - Shukur-shukur, bolam. (S.Axm.) 5. Nihoyat, yurt og’alari... yig’in qilishdi. (A.Q.) 6. - Qani, ovqatga qarasinlar, marhamat! -Rahmat, raxmat, olamiz, albatta, - dedi mehmon.
117-mashq. Modal so’zlarni topib, har bir modal so’zning ma’no ottenkasini ayting.
1. Baxtimizga, havo ochilib ketdi.
2. To’yga taklif qilinganman, afsuski, borolmadim.
3. Aytmoqchi, bugun kim navbatchi bo’ladi? Shavkat bo’ladi, shekilli.
4. Menimcha, kecha tayyora uchmadi. Havo bulut edi, chog’i.
5. Lektor, odaticha, avval mavzuni yozib, keyin tushuntirib ketdi.
6. Darhaqiqat, kosmosni zabt etishda o’zbek olimlarining ham hissasi bor.
7. Bilish uchun qunt bilan o’qish kerak.
8. Savodxonlik jamiyatning barchasi uchun zarur.
9. Nutq madaniyatiga ahamiyat berish lozim.
10. Paxta muhim xom ashyo, demak, uning hosilini yil sayin oshirish darkor.