Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

65-mashq. Sifatlar qanday usul bilan daraja ko’rsatish xususiyatlariga ega bo’ladi. To’g’ri va to’liq javobni toping.
A. Fonetik usul.
V. Leksik va fonetik usul.
S. Fonetik, leksik, morfologik, leksik-semantik usul.
D. Asosan fonetik va leksik usul orqali.
66-mashq. Matndagi sifatlarni topib, darajaning ifodalanish usuli va vositalarini aniqlang. Sintaktik usul bilan darajalangan sifatlarni alohida ajratib yozing.

5. 
   O’zi juda g’ayratli edi-da.
   
6. 
   Yo’ldoshboy ota xalq orasida eng obro’li, irodasi zo’r, juda oq ko’ngil, xushmuomala, nihoyat kamtar, mehnatkashga jonkuyar, o’rnida beayov, o’rnida ko’ngilchang, juda ziyrak, juda dono, fidoiy, dilkash, dehqonchilik ilmida alloma darajasida bilag’on, chin ma’noda xalqchil inson va tug’ma yetakchilardan edi. (Mirtemir.)
   

67-mashq. Berilgan juftliklarda -gina, -kina, -qina; -mtir, -imtir; -sh, -ish, qo’shimchali sifatlarning ma’no jihatidan qanday farq qilishini ayting.

9. 
   Yap-yangi kitob - yangigina kitob.
   
10. 
    Tuppa-tuzuk bola - tuzukkina bola.
    
11. 
    Pak-pakana odam - pakanagina odam.
    
12. 
    Sap-sariq xotin – sariqqina xotin.
    
13. 
    Qip-qizil baxmal - qizg’ish baxmal.
    
14. 
    Oq surp – oqish surp.
    
15. 
    Qora to’n - qoramtir to’n.
    
16. 
    Ko’k tovar - ko’kimtir tovar.
    

68-mashq. Sifatning belgining ortiqligi ma’nosini hosil qiluvchi vositalarining tagiga chizib, tushuntiring. Cheksiz shod, g’oyat xursand, nihoyatda chiroyli, behad minnatdor, haddan ziyod, g’oyat jozibali, juda kamtar.


69-mashq. Matndagi son so’zlarni topib turini aniqlang. Miqdor sonlar bilan tartib sonlarning farqini tushuntiring.

1. 
   Bir yil tut ekkan kishi yuz yil gavhar teradi.
   
2. 
   Bir yigitga qirq hunar ham oz.
   
3. 
   Sizga ma’lum: paxtani birinchi yil ekayapmiz.
   
4. 
   Shu orada to’rtta samosval oldinma-ketin g’isht to’kib ketdi.
   
5. 
   Bir zumda ikkov, uchov, to’rtov, beshov bo’lishdi.
   
6. 
   Adolat mastavadan bir-ikki qoshiq ichdi.
   
7. 
   Manzilning choragi ham bosilmagan edi.
   
8. 
   Er kishining so’zi bitta.