Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

89-mashq. Quyida berilgan ravishlarni holat va payt ravishlariga ajrating.
Erta, tez, ertaga, bultur, tezda, sekin, hozir, hozirdan, zo’rg’a, birdan, birdaniga, indin, indiniga, hali, piyoda, avval, ilgari, qiyg’os, to’satdan, yayov, do’stona, ertalab, doimo, botirlarcha, naridan-beri, chala-chulpa, tez orada, allaqachon.
90-mashq. Holat va payt ravishli gaplar va ular bog’lanib kelgan so’z bilan birgalikda ajratib, qanday ma’no va vazifa bajarib kelayotganini tushuntiring.
Bugun havo iliq, derazalarni lang ochib qo’ysa ham bo’ladi. (Ch.)
Hozir choy qaynaydi, chaqchaqlashib tong ottiramiz. (S.A.)
Biz kechgacha birga dars tayyorladik.
4. Avval o’yla, keyin so’yla. (Maqol)
91-mashq. Ravishlarni topib, ularni ish-harakat o’rni, daraja-miqdorini bildiruvchi ravishlar guruhlariga ajrating.
1. Gapni kam so’zla, ishni ko’p ko’zla. (Maqol) 2. Oradan bir oz vaqt o’tgach, bu yerga yuzlab quruvchilar kelib, ishni boshlab yuborishdi. (Sh.R.) 3. Yer qo’porib olg’a borar ekskavator. 4. Mana, uzoqda bombalar portladi. Bir zumda qora qushlar Bektemirning ustida charx ura boshladi. (O.)
92-mashq. Berilgan so’zlarni o’rin va daraja-miqdor ravishlariga ajrating.
Ko’p, oldinda, ichkarida, oz, ko’plab, picha, tashqarida, o’ngda, biroz, talay, mo’l, yuqoriga, pastda, o’rtada, to’la, ozgina, chapda, chapdan, narida, berida, ancha, to’satdan, yayov, tezdan, allaqayoqqa, allaqayerga, har yoqqa.
93-mashq. Avval o’rin, keyin miqdor-daraja ravishli gaplarni aniqlang. Ularning gapdagi vazifasini tushuntiring.
Qo’llashing, yetaklang, olg’a intiling, baravar marraga yetish e’tibor. (G’.G’.)
Ko’pni ko’rgan ko’p bilar. (Maqol)
Oz so’zla, ko’p tingla. (Maqol)
G’ulomjon otning jilovini siltadi, keyin qayoqqa ketayotganini aniqlash uchun u yoqqa-bu yoqqa alanglab qaradi. Ot to’g’ri ketayotgan edi. (M.Ism.)
94-mashq. Harakat belgisini darajalab ko’rsatuvchi ravish formalarini toping.
Ra’no ohistagina Anvarning yoniga kelib, supaga suyandi. (A.Q.)
Kampir bilan Mavlon aka Botiralini ohistagina ko’tarib aravaga oldilar. (H.G’.)
Ol, o’g’lim, haqingni ertaroq ol. (O.)
Ular juda sekin yurishdi. (O.)
Saida shuni bilgisi, tezroq bilgisi kelardi. (A.Q.)
Tog’da qorong’i tezroq tushadi. (H.N.)
Majlis juda tez tugadi. (A.Q.)
Tabiat ehsoniga qaraganda kishilar ko’proq mashq tufayli fozil odamga aylanadilar. (Demokrit)