Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

motivi
va 
maqsadi
uni kvalifikatsiya qilish 
uchun ahamiyatga ega bo‘lmaydi. 
JK 301-moddasida ko‘zda tutilgan jinoyatning 
subyekti
mansabdor 
shaxs bo‘lgan harbiy xizmatchi bo‘lishi mumkin.
«Harbiy mansabdorlik jinoyatlari harbiy boshqaruv organlarining 
Qurolli Kuchlar salohiyatini mustahkamlash manfaatlariga mos keluvchi, 
to‘g’ri faoliyatiga, harbiy boshliq va mansabdor shaxslar uchun 
belgilangan xizmat vazifalarini amalga oshirish tartibiga tajovuz qiladi. 
Harbiy mansabdorlik jinoyatlarining subyektlari harbiy boshliqlar va 
boshqa mansabdor shaxslar bo‘lishi mumkin. Ichki xizmat Nizomiga 
muvofiq boshliq xizmat mavqei (lavozimi)ga va harbiy unvoniga 
ko‘rabo‘lishi mumkin. Harbiy mansabdor shaxslarning namunaviy 
ro‘yxatlari Ichki xizmat Nizomida, Intizomiy Nizomda, Garnizon va 
qorovul xizmati Nizomida va boshqa huquqiy aktlarda keltirilgan. 
Boshqa harbiy xizmatchilar ham, agar ular boshliq bo‘lmay turib, 
muayyan tashkiliy-farmoyish berish yoki ma’muriy-xo‘jalik vazifalarini 
bajarish bilan bog’liq bo‘lgan lavozimlarni doimiy yoki vaqtincha egallab 
tursa yoki bu vazifalarni qo‘mondonlikning maxsus farmoyishi bo‘yicha 
bajarsa, mansabdor shaxs bo‘lishi mumkin. Ushbu vazifalarni bajarish 
uchun harbiy xizmatchilarga yuridik ahamiyatga ega harakatlar sodir eta 
olishi bilan bog’liq tegishli vakolatlar beriladi. 
Harbiy mansabdorlik jinoyatlarining ijrochilari faqat boshliqlar va 
mansabdor shaxslar, ishtirokchilari esa boshqa shaxslar ham bo‘lishi 
mumkin. 
Harbiy mansabdorlik jinoyatlarining o‘ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, uni sodir etishdan kelib chiqadigan ijtimoiy xavfli oqibatlar, 
ba’zan, aybdor tomonidan bevosita emas, balki xizmat bo‘yicha unga tobe 
shaxslardan foydalanish, ularga noqonuniy buyruq berish orqali 
yetkazilishi mumkin. Bunday buyruqni qasddan bergan mansabdor shaxs 
noqonuniy buyruqni ijro etish natijasida kelib chiqqan oqibatlar uchun 
363 

---

javob beradi. Bunday holda uning xatti-harakati shaxsan o‘zi sodir etgani 
singari mansabdorlik jinoyati sifatida, agar oqibatlarning o‘zi mustaqil 
jinoyatni tashkil etsa, qilmishlar majmui bilan tavsiflanishi lozim. 
Mansabdor shaxsning noto‘g’ri harakatlari bilan u sodir etgan jinoyat 
oqibatlari o‘rtasida sababiy bog’lanish borligi aniqlangan bo‘lishi kerak»1. 
Agar hokimiyat yoki xizmat mavqeini suiiste’mol qilish, hokimiyat 
yoki xizmat vakolati doirasidan chetga chiqish, shuningdek, hokimiyat 
harakatsizligi o‘rtacha og’irlikdagi yoki og’ir tan jarohatlarini yetkazish 
bilan birga sodir etilgan bo‘lsa, aybdor shaxsning harakatlari