Maxsus pedagogika

Yordamchi  maktab  tarbiyachisi. 
Aqli  zaif  bolalarni  tarbiyalash  va 
o ‘qitish  ustida  yordam chi  m a k ta b -in te rn a t  va  kuni  uzaytirilgan 
maktablarda  olib  boriladigan  butun,  ko ‘p  qirrali  ish  asosan  tarbiyachi 
tom onidan  amalga  oshiriladi.
Tarbiyachi ishining mazmuni va tashkiliy shakllari juda turli- tumandir. 
Tarbiyachi  o ‘quvchilarning  yuqori  o ‘zlashtirishlarini  ta ’minlashga 
yo‘naltirilgan  ish  olib  boradi,  ulam ing  g‘oyaviy-siyosiy  tarbiyasini  va 
axloqiy xislatlari tashkil topishini,  m ehnat, jismoniy va  estetik tarbiyani 
amalga oshiradi.  Bolalar faoliyatini uyushtiradi, ulami sanitariya-gigiyena 
malakalariga  odatlantiradi va ulaming tashqi  ko‘rinishiga  va  kayfiyatiga 
qaraydi,  ota-onalar  bilan  ish  olib  boradi  va  hokazo.
Tarbiyachining  asosiy  vazifalariga  quyidagilarni  kiritish  mumkin:
1. 0 ‘ziga biriktirilgan guruhdagi bolalarning normal tarbiyasini amalga 
oshiradi,  ulam i  hayotga  tayyorlaydi.
2.  Tarbiyachi  o ‘z  guruhidagi  bolalar  bilan  sinfdan  va  maktabdan 
tashqari  ishlarni  olib  boradi.
3. Bolalarni ijtimoiy-foydali mehnatga va o‘z-o‘ziga xizmat ko'rsatishga 
jalb  etadilar,  tarbiyachi  o ‘quvchilar  bilan,  maktab  psixologi,  shifokori 
va  logopedi  bilan  doimiy aloqada  bo'ladi.
4.  Bolaning  ota-onalari  bilan  doimiy  muloqotda bo‘ladi.
0 ‘qituvchining  huquqi  qanday  bo‘lsa,  tarbiyachining  huquqi  ham
shundaydir.
1 3 - 3 3
193

---

Yordamchi maktabda o‘quvchilarni  nim a uchun o'rganm oq kerak? 
Yordamchi  maktabda  o'quvchilarni  hozirgi  davr  talablari  darajasida 
to ‘g‘ri tarbiyalash uchun ularni yaxshi bilmoq kerak.  Oligofrenopedagog 
yordamchi  maktab  o ‘quvchisidan  qancha  yiroqlashsa,  ta ’lim-tarbiya 
ishlariga  shuncha  pu tur  yetadi.  Y ordam chi  m aktabda  korreksion- 
tarbiyaviy  ishning  m uvaffaqiyati  k o ‘p  jih atd an   uning  yordam chi 
maktab  o ‘quvchilari  ichki  dunyosiga  chuqur singib  kirishiga,  ularning 
kechinmalari  ham da  xulq-atvorini  tushunishga  bog‘liq.
Yordamchi maktab o ‘quvchisining qanday yashayotganligini,  uning 
qiziqish  va  mayllari  qandayligi,  his-irodasining  o ‘ziga  xosligi  ham da 
xarakter xususiyatlarini o ‘rganishimiz  deganda,  uning qalbiga mumkin 
qadar  ishonchli  yo‘l  topish,  unga  tarbiyaviy  ta ’sir  etishning  yanada 
m aqbul  u slu b larid an   foydalanish  dem ak d ir.  O ligofrenopedagog 
yordamchi  m aktab  o ‘quvchisining  individual  xususiyatlarini  yaxshi 
o ‘rgangan  va  yaxshi  tushungan  taqdirdagina  bu  o ‘quvchi  shaxsini 
muvaffaqiyatli tarbiyalab yetishtira oladi.  Oligofrenopedagog yordamchi 
maktab  o ‘quvchilarini  faqat  darsdagina  emas,  balki  sinfdan  tashqari 
vaqtda  ham  ularga  tarbiya  berishi,  ota-onalari  bilan  suhbatlashganda, 
o'quvchilar  uy  sharoitlari  bilan  tanishganda  ham ,  har  xil  sayrlar, 
tadbirlar  davomida  ham  ularni  o ‘rganib  boradi.
Maxsus  ta ’lim  tizimidagi  muassasalar  nizomida  o ‘quvchilarning 
individual  xususiyatlarini,  ularning  hayot  sh aro itlarini  o ‘rganish 
zarurligi  k o ‘rsatib  berilgan.
Y ordam chi  m aktab  o ‘quvchilarining  o ‘ziga  xos  xususiyatlari, 
ularning  qiziqishlari,  mayllari,  ular  olgan  tarbiya  darajasini  nazarga 
olgan holda m a’lum maqsadga qaratilgan va ta ’sirchan reja tuzish  oson 
b o ‘ladi.
T o‘g‘ri,  yordamchi  maktab  o ‘quvchilarini  o ‘rganish  ko ‘p  vaqt  va 
kuch talab etadi. Ammo keyinchalik bular hammasi katta ijobiy natijalar 
beradi.  Y ordamchi  maktab  o ‘qituvchisi  o ‘quvchilarni,  ularning  o ‘ziga 
xos xususiyatlarini bilgan holda ular kamoloti jarayonini muvaffaqiyatli 
ta rz d a   y o ‘lga  solib  k etish i  m u m k in   b o 'la d i.  Shu  b ilan   birga, 
o ‘qituvchining  har qaysi  o ‘quvchi  to ‘g‘risida  bilganlarini  ham   hisobga 
olish lozim.  Bular yordamchi maktab o ‘quvchilariga korreksion tarbiya 
berish jarayonida  ularga  bir xilda  talablar  qo‘yish  va  ularga  bir zaylda 
muom ala  qilishga  erishishga  yordam  beradi.