Maxinbonu Radjabova 4-kurs 405 –guruh Amaliy iah Meyordagi va patologik rivojlanish nazariyasi

Maxinbonu Radjabova 4-kurs 405 
–guruh
Amaliy iah
nasliy-degenerativ kasalliklari genetik ma’lumotning о‘zgarishi bilan namoyon 
bо‘ladi. Ularning asosida gen mutatsiyalari yotadi. Bu gen mutatsiyalari ayrim 
oqsil strukturalari yoki fermentlar sintezini izdan chiqaradi. Bu turli xil 
buzilishlarni keltirib chiqaradi. О‘ziga xos nutq buzilishlari fenilketonuriyada ham 
kuzatiladi. Fenilketonuriya nasliy kasallik bо‘lib, fenilalanin moddasi almashinuvi 
buzilishidan kelib chiqadi. Bu nutq buzilishlarining barchasi nerv tizimi nasliy 
almashinuv kasalliklari strukturasidagi sindromlar sifatida qabul qilingan. Erta 
boshlangan davolov ishlari ma’lum darajada kasallikning og‘ir kechishini, 
intellektning keyinchalik pasayishini va nutqning tо‘la rivojlanmaganligini 
oldinroq ogohlantirish mumkin. Logoped shunday kasalliklarning mavjudligini, 
ularni erta aniqlash va davolash muhimligini, shu singari patalogiyalarga 
shubhalanilgan bolalarni maqsadga muvofiq tibbiy-genetik konsultatsiyaga 
yо‘naltirishni yodda tutishi muhim. Demak, nutq buzilishlarini keltirib chiqaruvchi 
etiologik omillar murakkab va polimorfdir. Nasliy moyillik, noqulay muhit va 
jarohatlar yoki turli xil noqulay omillar ta’siri ostida miya shakllanishining 
buzilishi qо‘shilib kelishi birmuncha kо‘proqdir. Nutq buzilishlari etiologiyasining 
muhim muammolari quyidagilardir: 1. Miya jarohatlanishi vaqti, xarakteri va 
о‘chog‘ini hisobga olgan holda pо‘stloq genezi (alaliya, afaziya) sistemali nutq 
buzilishlari sababini о‘rganish. 2. Turli xil kо‘rinishdagi nutq buzilishlarining kelib 
chiqishida nasliy omillar rolini aniqlash. 3. Duduqlanishning turli xil shakllarini 
keltirib chiqarishga moyil sharoitlar va sabablarni batafsil о‘rganish. 4. Nutq 
buzilishlarining tarqalganligi va uning sabablari haqida statistik ma’lumotlarni 
о‘rganish. Nazoart savollari 1. Nutq buzilishlarining asosiy sabablarini ayting. 2. 
Nutq buzilishlarini keltirib chiqaruvchi sharoitni tavsiflab bering. 3. Ekzogen-
organik omillarni nutq buzilishlarining sababi sifatida tavsiflab bering. 4. Nutq 
buzilishlarini paydo bо‘lishida nasliy omillarni rolini ochib bering. 5. Nutq 
buzilishlarini paydo bо‘lishida ijtimoiy omillarning rolini ochib bering. 6. 
Rivojlanish tushunchasi. 7. Bosqich va davrlar. 8. Senzitiv davr hususiyatlari. 9. 
Yosh krizislari va ularning hususiyatlari