Mavzular Soati Sanasi

Jami:	16

Amaliy mashg’ulot
Mavzular
Topishmoq, Tez aytish, Maqol hamda qiziqchilik san’ati va ularning o‘ziga xos qirralari
Kichik yoshdagi o‘quvchilar tarbiyasida afsona, rivoyat hamda asotirlardan foydalanish
Ertak janri va uning turli. Bola tasavvurini oshirishda ertaklarning amaliy ahamiyati
Xalq qo‘shiqlari va bolalar milliy o‘yinlaridagi aytimlar hamda ularning o‘zaro farqli va o‘xshash jihatlari.
Mumtoz yozma adabiyot janrlari. Ruboiy va g‘azal janri borasida dastlabki tushunchalarni o‘quvchilarga o‘rgatish metodikasi.
Dramatik asarlar va uning turlari. Qo‘g‘irchoq teatrlarining bola tarbiyasidagi o‘rni va ahamiyati.
Dramatik asarlar va uning turlari. Qo‘g‘irchoq teatrlarining bola tarbiyasidagi o‘rni va ahamiyati.
Turli janrdagi asarlarni ifodali o‘qish yo‘llari.

1-mavzu. Adabiy tur va janrlar hamda ularni o‘qitish metodikasi
Xalqning madaniy-intellektual saviyasi o‘sib borishi bilan, umuman, san’atning, xususan, adabiyotning shaxs ma’naviyati va u orqali jamiyat hayotiga, uning ma’naviy-psixologik iqlimiga ta’siri orta boradi. SHuning uchun ham jamiyat hayotining burilish davri bo‘lgan hozirgi kunlarda adabiyot yosh avlod ma’naviyatini shakllantirishda beqiyos o‘rin tutadi. Badiiy adabiyot nafaqat xalq ma’naviy qiyofasini shakllantirishda, balki mamlakat iqtisodiy taraqqiyotni tezlashtirishda, sotsial rivojlantirishni yaxshilashda ham katta o‘rin tutadi. CHunki jamiyat taraqqiyoti tezligi unda yashayotgan odamlarning intellektual va ruhiy imkoniyatlari darajasiga bog‘liqdir.
Zamonaviy ma’nodagi milliy o’quv dasturi asoisida o’qitish metodikasi ilmini shakllantirishda karvonboshi bo‘lgan, bu soha bilan ilk professional darajada shug‘ullangan olim S. Dolimov ushbu fan tomonidan hal qilinishi zarur bo‘lgan muammolarni ilmiy asosda ko‘rsatib beradi: “Metodika bir-biri bilan bog‘langan quyidagi masalalarni hal qiladi: kimni o‘qitish va nima uchun uni o‘qitish kerak (bu – ta’limning maqsadi), nimani o‘qitish lozim (bu – ta’limning mazmuni va sistemasi), qanday qilib o‘rgatish kerak (bu – ta’limning formasi va metodi)”. Ma’lumki, ilmda masalaning to‘g`ri qo‘yilishi muhim sanaladi. Chunki to‘g`ri qo‘yilgan masala erta bo‘lmasa, kechroq, qachondir o‘zining haqqoniy yechimini topadi. Noto‘g‘ri qo‘yilgan masala esa, kishini chalg‘itib haq yo‘ldan uzoqlashtiradi.
Maktabda o’qitish jarayoni o‘qitishning maqsadi to‘g‘ri belgilanmasa, ta’lim jarayoni qanchalik mahorat bilan uyushtirilmasin, arziydigan samaraga erishib bo‘lmaydi. Afsuski, o‘qitish amaliyotida na bosh, na umumiy va na xususiy maqsadlarni aniqlab olmay turib ish ko‘rish holati ommaviy tus olgan. SHuning uchun ham juda ko‘pchilik hollarda o‘quvchilar nima uchun adabiyot o‘rganishlari kerakligini bilmagani kabi, o‘qituvchilar ham ayni mavzuni nega o‘rgatayotganlari haqida tuzukroq tasavvurga ega bo‘lmagan holda ish yuritaveradilar.
Metodist olim S.Dolimov o’qish predmetining birinchi navbatdagi vazifasi o‘quvchilarni estetik zavqqa ega, badiiy jozibani tuyadigan shaxslar sifatida tariyalash ekanini nazarda tutib ish ko‘rardi. Bu hol olimning quyidagi fikrlarida yaqqol namoyon bo‘lgan: “...o‘qituvchilar, metodik qo‘llanmalarning mualliflari o’qishni faqat o‘quv materiali deb hisoblab, o’qish darslari bolalarga faqat reja tuzishni, qahramonga xarakteristika berish yo‘llarini, uning og‘zaki va yozma nutqini o‘stirishni o‘rgatadi deb talqin qiladilar. Ular o’qishning estetik ta’sirini, shaxsning har tomonlama kamol topishiga yordam berishini ikkinchi o‘ringa qo‘ydilar, ba’zan o’qishning bu xususiyatini batamom unutib qo‘ydilar”.
CHindan ham o‘quvchilarga biror adabiy asar bo‘yicha reja tuzish, biror mavzuda insho yozdirish, biror asarning mazmunini aytib berishga o‘rgatishning o‘zi maqsad bo‘lolmaydi. CHunki sanalganlar biror faoliyat uchun maqsad bo‘lishga arziydigan miqyosdagi yumushlar emasdir.
Jamiyat tomonidan belgilangan ana shu bosh maqsaddan kelib chiqqan holda, har bir darsda sinfdagi o‘quvchilar oldiga har bir o‘qituvchining o‘zi ham maqsad qo‘yadi. Bu maqsadni umumiy maqsad deb atash to‘g‘ri bo‘ladi. Uning shunday atalishi sababi shundaki, bu maqsadlar sinfdagi barcha o‘quvchilarga qaratilgan va ularni o‘z atrofiga birlashtiradigan bo‘ladi. Umumiy maqsad a) tarbiyaviy maqsad; b) ta’limiy maqsad; v) rivojlantirish maqsadi kabi uchga bo‘linadi. Ya’ni o‘qituvchi har bir dars mobaynida ma’lum darajada tarbiya, ma’lum darajada ta’lim berish orqali o‘quvchini muayyan darajada rivojlantirishga erishishi lozim bo‘ladi.