Mavzular Soati Sanasi

4-MODUL. ERTAK, LATIFA VA LOFLAR HAMDA ULARNING BOLA TASAVVURINI OSHIRISHDAGI ROLI. ERTAKNI O‘QISH METODIKASI
O’zbek xalq ertaklari
Xalq og`zaki ijodida ertak janrining bolalar tomonidan yaxshi qabul qilinib, qiziqib o‘qilishining sabablaridan biri ertak tilining ta‘sirchanligi, o‘tkirligi, ma‘nodorligi va xalq tiliga yaqinligidir. Ertaklarning ko‘pchiligida real hayot tasviri sarguzasht elementlar bilan qo‘shilib ketadi. Ertakning o‘tkir maroqli syujeti, voqea rivojidagi favqulodda ajoyib vaziyat bolalarni maftun qiladi, undagi mard, kuchli, topqir, dovyurak, chaqqon qahramonlar, ertakning g`oyaviy yo‘nalishi, unda ezgulik kuchining − yaxshilikning doimo g`alaba qilishi bolalarni o‘ziga tortadi.
Adabiy ta’lim mazmunini ifoda etadigan tushunchalar orasida o’qish darsliklari alohida o‘rin tutadi. O’qish darsliklari o‘quvchilarga hamma narsani aytib beradigan yo‘sinda emas, balki ularni o‘ylashga majbur etadigan, muayyan aqliy va ma’naviy zo‘riqishni talab qiladigan tarzda yozilishi zarur. SHundagina ular o‘quvchilarni o‘ziga rom etib, ularning ishchi kitoblariga aylanadi. O‘zbek maktablarida darsliklar ko‘p vaqtlar mobaynida o‘qituvchilar uchun ham yagona manba bo‘lib keldi. Endilikda o‘qituvchilar saviyasining pasayishiga olib keladigan bunday holga chek qo‘yish vaqti keldi.
Aytilganlardan kelib chiqib umumiy to‘xtamga kelinsa, adabiyot o‘qitishning maqsadi, vazifalari va mazmuni adabiy ta’limning asoslarini tashkil etadi.
Boshlang`ich sinflarda hayvonlar haqidagi ertaklar ko‘proq o‘qitiladi. ―Ko‘zacha bilan tulki‖, ―Olapar, Mosh, Musicha‖ kabi ertaklar aniq hayotiy hikoyalar tarzida o‘qitiladi va tahlil qilinadi. Еrtak matni ustida ishlashda tanlab o‘qish, savollarga javob berish, o‘quvchilarning o‘zlari ertak mazmuniga oid savollar tuzib, javob berishlari, reja tuzish, qayta hikoyalash, ijodiy davom ettirish, ertak aytish, qahramonlarni grafik tasvirlash kabi ish turlaridan foydalaniladi. Bunday ertaklarda hayvonlarning odatlari tahlil qilinadi, ammo ularni kishilar xarakteriga taqqoslash tavsiya qilinmaydi.
Adabiy ta’lim mazmunini ifoda etadigan tushunchalar orasida o’qish darsliklari alohida o‘rin tutadi. O’qish darsliklari o‘quvchilarga hamma narsani aytib beradigan yo‘sinda emas, balki ularni o‘ylashga majbur etadigan, muayyan aqliy va ma’naviy zo‘riqishni talab qiladigan tarzda yozilishi zarur. SHundagina ular o‘quvchilarni o‘ziga rom etib, ularning ishchi kitoblariga aylanadi. O‘zbek maktablarida darsliklar ko‘p vaqtlar mobaynida o‘qituvchilar uchun ham yagona manba bo‘lib keldi. Endilikda o‘qituvchilar saviyasining pasayishiga olib keladigan bunday holga chek qo‘yish vaqti keldi.
Aytilganlardan kelib chiqib umumiy to‘xtamga kelinsa, adabiyot o‘qitishning maqsadi, vazifalari va mazmuni adabiy ta’limning asoslarini tashkil etadi.