Mavzu: Zoologiya fani va uning vazifalari. Hayvonlarning xilma-xilligi va ahamiyati. 1 §

Mavzu: To‘liq o‘zgarish orqali rivojlanadigan hasharot turkumlari. Tangachaqanotlilar turkumi. 26 §
Darsning maqsadi:
b) ta`limiy maqsad: To‘liq o‘zgarish orqali rivojlanadigan hasharot turkumlari. Tangachaqanotlilar turkumining tashqi tuzilishi , tuzilishi haqidagi umumiy ma’lumot, handa eng muhim tarkibiy qismlarining tuzilishi va vazifalari to’g’risida tushuncha berish.
v) rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarda shaхsiy, psiхologik-gigiyenik хususiyatlarini shakillantirish.
Dars jarayonida qo’llaniluvchi metodlar: an`anaviy va interfaol metodlar, modellashtirish.
Dars jihozlari: mikroskop, o’simlik, hayvon va inson organizmi hujayralarining mikropreparatlari, o’quv filmlari, jadvallar.
Dars turi: munozara
Darsning uslubi: Muammoli ta’lim elementlarini o’z ichiga olgan noan’anaviy dars;
Darsning bогishi:
1. Tashkiliy qism
O'quvchilar bilan salomlashish, navbatchilikni yo`lga qo'yib, davomatni aniqlash, sinf xonasining gigiyenik holatini nazorat qilish.
O’tgan mavzular yuzasidan savollar.

1. 
   Hasharotlarning erkagi urg'ochisidan qanday farq qiladi?
   
2. 
   Hasharotlarning jinsiy hujayralari qayerda hosil bo'ladi?
   
3. 
   Bronza qo'ng'izi qurti qanday tuzilgan?
   
4. 
   Bronza qo'ng'izi qurti nima bilan oziqlanadi?
   
5. 
   Qurtning g'umbakka aylanish davrida qanday jarayon sodir bo'ladi?
   
6. 
   G'umbak qanday tuzilgan?
   
7. 
   Chala o'zgarish bilan rivojlanish qanday sodir bo'ladi?
   

3. Yangi mavzu bауоni


Kapalaklar juda chiroyli va xilma-xil bo'lib, ularning Yer yuzida 150 000 ga yaqin, O'rta Osiyoda bir necha mingga yaqin turlari tarqalgan (49-rasm). Kapalaklarning qanotlari mayda tan-gachalar bilan qoplangan. Shuning uchun ular tangachaqanotli­lar deb ataladi. Qanotlarining rangi ana shu tangachalarga bog'liq. Kapalaklar boshining ostida spiralga o'xshab o'ralgan xartumi bor. Xartum pastki jag' bilan pastki labning qo'shilishidan hosil bo'ladi. Kapalaklar gul nektari bilan oziqlanadi. Buning uchun ular xartumini to'g'rilab, gul ichiga suqadi va nektarini so'rib oladi. Kapalaklar chuvalchangsimon lichinkasining tanasi bo'g'imlarga bo'lingan bo'lib, qurt deb ataladi. Og'iz organlari ham kapalaknikidan farq qilib, qattiq oziqni kemirishga mos-lashgan. Qurtning ko'krak bo'limida 3 juft haqiqiy oyoqlar, qorin bo'limida 5 juft soxta oyoqlar bo'ladi. Soxta oyoqlar yo'g'on, bo'g'imlarga bo'linmaganligi va tovon qismida mayda ilmoqcha­laming bo'lishi bilan ko'krak oyoqlardan farq qiladi. Qurtlar soxta oyoqlar yordamida harakat qiladi; ko'krak oyoqlari bilan oziqni ushlab turadi.
Karam kapalagi. Karam kapalagining qurti karam, sholg'om, turp, achambiti kabi karamdoshlar oilasiga mansub o'simlik-laming bargi bilan oziqlanadi. Uning qanotlari oq rangda bo'lganidan oq kapalak ham deyiladi. Oldingi qanotlarining chetki qismida katta qora dog'i bo'ladi (47-rasmga qarang). Kapalak qo'nganida qanotlari tanasi ustida tik bo'lib taxlanadi. Qanotlari­ning ostki tomoni yashil-sarg'ish rangda bo'lganidan uni barglar orasida sezish qiyin.