Mavzu: Yer unumdorligi va ekin hosildorligini oshirishda o’g’itlar ahamiyati va turlari mundarija


Nitratlar nitritlar giponitratlar gidroksilamin ammiak



Download 24,93 Mb.
bet6/27
Sana28.05.2022
Hajmi24,93 Mb.
#613110
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27
Bog'liq
Yer unumdorligi va ekin hosildorligini oshirishda o’g’itlar ahamiyati va turlari

Nitratlar nitritlar giponitratlar gidroksilamin ammiak
Nitrat azotini nitrat shakliga tiklashda fermentlar uchun molibden elementi zarur, nitrat shaklini giponitrat shakliga va giponitratni gidroksilamin shakliga o'tkazishda Cu-mis yoki Fe-temir moddalari va nihoyat oxirgi NH3 - ammiak holatiga o'tkazish uchun esa Mn-marganets elementi zarur. Aytilgan elementlar ichida ushbu tiklash reaksiyasi jarayonida Mo - molibden muhim o'rin tutadi. Ba'zi tuproqlarda Mo elementi kam bo'ladi, shuning uchun ham molibden bor o'g'itlardan foydalanish zarur.Lekin o’z navbatida bu ketma-ket reaksiyalar ham bir nechta fermentlar ta'siri da amalga oshadi. 1 ga yer ustidagi atmosfera havosida 70 ming t azot bor. Undan 3-5 killogrammdan atmosferadan yog'adigan yog'in miqdoriga qarab 20-30 kg gacha yog'inlar bilan yil davomida yerga tushadi.
Ma’lumki mineral azotli o'g'itlar quyidagicha guruhlarga bo'linib, tuproq iqlim sharoitiga qarab har xil samara beradi. 1) Ammiakli nitratli; 2) Ammoniyli va ammiakli, 3) N tratii va amidli, 4) Alohida guruhga ega bo'lgan suyuq azotli o'g'itlarga bo'linadi.

  1. Ammakli - nitratli o'g'itlar - birinchi namoyondasi ammiakli selitra (NH4NO3) bo'lib, eng ko'p tarqalgan-o‘g‘itlardan biridir. Bu o'g'itni tarkibida - 34% sof azoti bor. Bu o‘g‘it havodagi ammiakni sintez qilish usuli bilan ammiakni 50-60 % li azot kislotasi bilan (neytrallash) kimyoviy reaksiyaga kiritib betaraf qilish yo'li bilan olinadi. NH3+HN03= NH4N03 tashqi qiyofasi oq yumaloq kristal holda va 1-3 mm yiriklikda donodorlashtirilgan o'g'it. Bu o'g'it neytral va yuqori buferlikka ega bo’lgan tuproqlarda yaxshi samara beradi. Kislotali muhitga ega bo‘lgan tuproqlarda ohak uni qo'shib ishlatish tavsiya etiladL Asosiy o’g’it sifatida 1,5-3 s/ga solish yetarli hisoblanadi. Bu o'g'it ta’sirida 13-15 s/ga o'rtasida bug'doy va javdar ekinlaridan qo'shimcha hosil olish mumkin. Paxta hosilini esa 2-3 martadan ko'proqqa oshiradi. 1 kg sof azot sarflab o'rtacha 7-10 kg dan 18-22 kg paxta hosilini yaratish mumkin. Azotni paxtachilik yer sharoitiga, o'simlikka solish me’yori va muddatlariga qarab har xil samaraga ega bo'lish mumkin. Masalan: K.M.Roziqov, O.O.Oblayorov va boshqalar tomonidan har xil me’yordagi ammiakli selitrani o'rta tolali g’o'za Toshkent-1, Toshkent-3 va Toshkent-6 navlariga turli usul va muddatlarda qo'llanilganda ushbu paxta navlaridan qo'shimcha 17- 21 s/ga dan hosil olingan. Nazorat variantlaridagiga nisbatan qulay usullarda qo'llanilgan variantlarda azotli o'g'it hisobiga hosildorlik 46,6-48,2 s/ga dan ham ortib ketganligi va 1 kg N hisobiga esa 15-18 kg paxta olinganligi ko'rsatilgan.

  2. Ammoniyli va ammakli o'g'itlarga (NH4)2SO4 - sulfat ammoniy, NH4C1 - ammoniy xlorid, NH4CO3 - ammoniy karbonat va NH4RPCO3 - birkarbonat ammoniy, NH3 - suyuq ammiak, NH4OH - ammiakli suvlar kiradi.

Sulfat ammoniv - mayda oq yoki sur tusli kristallsimon o'g'it bo'lib, tarkibida 20,5- 21 % azoti bor. Suvda yaxshi eriydi. Bu o'g'it sulfat kislotasini ammiak bilan (neytrallash) kimyoviy reaksiyaga kiritib betaraf qilish natijasida olinadi.
Sulfat ammoniy jahondagi ishlab chiqarilayotgan azotli o'g'itlar miqdorini 25% ini tashkil qiladi. Bu o'g'it gazsimon NH3 - ammiakni sulfat kislotasiga singdirish usuli bilan kimyoviy biriktiriladi. Kimyoviy reaksiya quyidagicha o'tadi.

Download 24,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish