Mavzu: Yer unumdorligi va ekin hosildorligini oshirishda o’g’itlar ahamiyati va turlari mundarija

1.2. Azotli o’g’itlar va fosforli o’g’itlar hamda ularning qishloq xo’jaligi mahsulotlarini yetishtirishdagi roli
Ma’lumki, dehqonchilikda yetishtirilayotgan barcha ekinlar hosilining 50 % dan ko'pi o'g'itlar evaziga olinadi. Deyarli 70-80% i esa azotii o'g'itlar hisobiga yetishtiriladi. Sababi, N o'simlik uchun asosiy mineral ozuqadir. Ammo ekinlardan yuqori hosil yetishtirish uchun ko'pchilik tuproqlarda azot-N-miqdori yetishmaydi. Mineral o'g'itlar kimyoviy tarkibiga ko'ra ikkita asosiy guruhlarga bo'linadi:
-Oddiy.
- Murakkab o'g'itlar
Oddly yoki bir qirrali mineral o'g'itlar deb tarkibida 1 ta ozuqa elementi bor o'g'itlarga aytiladi. Bular azot, fosfor, kaliy, bor, molibden kabi o'g'itlardir.
Azot-o'simliklar uchun eng asosiy va zarur bo'lgan ozuqa elementlardan biridir. Azot barcha oddiy va murakkab oqsillar tarkibiga kiradi va o'simliklar hujayrasi protoplazmasining asosiy qismini tashkil qiladi. Azot, shuningdek, nuklein kislotalar (DNK dezoksinuklein, RNK-ribonelein) tarkibiga kirib, o'simliklar organizmida modda almashinish jarayonida eng muhim rol o'ynaydi.Azot xlorofillar, fosfotidlar, alkaloidlar, ba'zi bir vitaminlar, fermentlar va ko'pchilik o'simliklar hujayrasi tarkibidagi organik moddalar tarkibida mavjud.
O'simliklar uchun asosiy ozuqa manbai bu azot kislota tuzlari va ammoniy tuzlaridir.Agar o'simlik tarkibidagi yetarli miqdorda uglevodlar bo'lsa u holda tuproqdan so'rilgan HNO3 shu ildizni o'zidayoq uglevodlar oksidlanishi natijasida quyidagicha jarayonni boshidan kechirib ammiak holatigacha keladi.
HNO3 -----> HN0₂ -----> (HNO)₂ -----> HN2OH-----> HN3