Mavzu: VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha maktab va pedagogik fikrlar taraqiyoti

At – Termiziyning undan ortiq asarlar yaratganligi ma’lum. Bular «Al – Jome’, as – Sahih» («Ishonchli to’plam»), «Ash – Shamoil an –Nabaviya» («Payg’ambarning alohida fazilatlari»), «Al – ilal fil – xadiys» («Hadislardagi illatlar va orishlar haqida») asarlari mashhurdir.

At – Termiziyning yozib qoldirgan asarlaridagi hadislar ham al – Buxoriy hadislari kabi insonni halollik, adolat, e’tiqod, diyonat, poklik, mehnatsevarlik, muruvvatlilik, mehr – shafqat, kattalarga, ota-ona va qarindoshlarga hurmat ruhida tarbiyalashda katta ahamiyatga ega.

Xalifa Xorun ar – Rashid (786-733) va uning turli Ma’mun davrida Bog’dodda «Baytul xikma» (Donishmandlik uyi) (hozir akademiya ma’nosida) tashkil etiladi. Mazkur akademiya barcha ilm sohiblari to’plangan markazga aylanadi. Uning qoshida jahon kutubxonasi tashkil etilgan, rasadxona ham bo’lgan, keyinchalik yangi kutubxona qurilgan. Bog’doddagi mazkur ilm markazi, o’z navbatida Sharq va G’arbda ilm fanning taraqqiy etishiga, ma’naviy yuksalishiga ta’sir etgan. Bu o’rinda xalifa al – Ma’munning ilm – fan ravnaqiga ko’rsatgan xomiyligini alohida ta’kidlash joiz. Zero, xalifa al – Ma’mun ilm fanni juda qadrlagan, u IX asr boshlarida xalifalikning Xurosondagi noibi bo’lgan vaqtida ham Movarounnaxr va Xurosondagi olimlarni to’plab, ularning ilmiy ijodiga sharoit yaratib berilgan. Ular orasida al – Xorazmiy, al – Xuttaliy, al – Javhariy, al – Farg’oniy, al – Marvaziy kabi vatandosh olimlarimiz ham bo’lgan. Al – Ma’mun xalifalik taxtiga o’tirgach, u olimlarning barchasini Bog’dodga chaqirib oladi.

Xalifa Xorun ar – Rashid (786-733) va uning turli Ma’mun davrida Bog’dodda «Baytul xikma» (Donishmandlik uyi) (hozir akademiya ma’nosida) tashkil etiladi. Mazkur akademiya barcha ilm sohiblari to’plangan markazga aylanadi. Uning qoshida jahon kutubxonasi tashkil etilgan, rasadxona ham bo’lgan, keyinchalik yangi kutubxona qurilgan. Bog’doddagi mazkur ilm markazi, o’z navbatida Sharq va G’arbda ilm fanning taraqqiy etishiga, ma’naviy yuksalishiga ta’sir etgan. Bu o’rinda xalifa al – Ma’munning ilm – fan ravnaqiga ko’rsatgan xomiyligini alohida ta’kidlash joiz. Zero, xalifa al – Ma’mun ilm fanni juda qadrlagan, u IX asr boshlarida xalifalikning Xurosondagi noibi bo’lgan vaqtida ham Movarounnaxr va Xurosondagi olimlarni to’plab, ularning ilmiy ijodiga sharoit yaratib berilgan. Ular orasida al – Xorazmiy, al – Xuttaliy, al – Javhariy, al – Farg’oniy, al – Marvaziy kabi vatandosh olimlarimiz ham bo’lgan. Al – Ma’mun xalifalik taxtiga o’tirgach, u olimlarning barchasini Bog’dodga chaqirib oladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN

E’TIBORINGIZ UCHUN

RAHMAT!