Mavzu: Umurtqalilarda ko’ndalamg targ’il muskullar qisqarish jarayoni. Sirpanuvchi ipchalar modeli

 Umurtqali hayvonlar mushak tolalarining qoramtir anizotrop disklari 1,6 mkm uzunlikka ega, yo’g’on (diametri 10 nm) miozinli iplarning parallel bog’lamlaridan shakllangan. Miozin oqsilining molekulyar massasi 500 000 Da (daltonni) tashkil qiladi. Miozin iplarida o’simtalar - miozinli molekulalarning boshchalari (uzunligi 20 nm) joylashgan. Och rangli izotrop disklarda, aktin oqsilidan tuzilgan (molekulyar massasi 42000 Da) ingichka iplar (diametri 5 nm, uzunligi 1 mkm), hamda tropomiozin va troponin mavjud. qo’shni sarkomerlarni bir-biridan ajratib turadigan Z- chiziq atrofida ingichka iplar bog’lami Z- membrana bilan birikkan.

 Umurtqali hayvonlar mushak tolalarining qoramtir anizotrop disklari 1,6 mkm uzunlikka ega, yo’g’on (diametri 10 nm) miozinli iplarning parallel bog’lamlaridan shakllangan. Miozin oqsilining molekulyar massasi 500 000 Da (daltonni) tashkil qiladi. Miozin iplarida o’simtalar - miozinli molekulalarning boshchalari (uzunligi 20 nm) joylashgan. Och rangli izotrop disklarda, aktin oqsilidan tuzilgan (molekulyar massasi 42000 Da) ingichka iplar (diametri 5 nm, uzunligi 1 mkm), hamda tropomiozin va troponin mavjud. qo’shni sarkomerlarni bir-biridan ajratib turadigan Z- chiziq atrofida ingichka iplar bog’lami Z- membrana bilan birikkan.

• Miofibrillalarning orasida qator bo’lib mitoxondriyalar joylashgan. Mitoxondriyalarda mushakni energiya bilan ta’minlab turadigan oksidlanish-fosforlanish jarayonlari sodir bo’ladi.

Miofibrillalar, aniqrog’i ularning sarkomerlari - bu mushak tolasining qisqaruvchi apparati, ya’ni motoridir!

• Miofibrillalar, aniqrog’i ularning sarkomerlari - bu mushak tolasining qisqaruvchi apparati, ya’ni motoridir!
• Mushak tolasining membranasi – plazmalemma asab membranasi bilan o’xshash. Uning o’ziga xosligi shundan iboratki, taxminan sarkomerlarning chegarasida (baqada Z-chiziq darajasida, sut emizuvchilarda - A va I disklar chegarasi darajasida) vaqti-vaqti bilan bir maromda T-simon o’simtalar (diametri 50 nm bo’lgan naychalar) beradi. Plazmalemmaning bu o’simtalari uning maydonini kattalashtiradi va shu bilan birga umumiy elektrli hajmini (sm) ham kengaytiradi.
• Mushak tolasining ichida miofibrillalar bog’lami o’rtasida plazmalemmaga parallel ravishda sarkoplazmatik retikulum deb ataladigan naychalar tizimi joylashgan. Ushbu naychalar tizimini har bittasi shoxlangan, lekin berk tizim bo’lib, miofibrillalarga juda yaqin yondoshgan va o’zining ko’r uchlari (uchidagi kistermalari) bilan plazmalemmaning T-simon o’simtalariga (T-tizimga) birlashadi