Мавзу: туркистон генерал-губернаторлиги канцелярияси расмий ҳужжатлари

Тадқиқотнинг даврий чегараси
. Тадқиқотда 1867-1917 йиллар 
давомида фаолият юритган Туркистон генерал-губернаторлиги канцелярияси 
тарихи ва рус маъмурлари, маҳаллий аҳоли вакиллари томонидан 
тайёрланган ҳамда канцелярияда жамланган расмий ҳужжатларнинг ўзига 
хос томонлари ёритилади. 
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. 
Россия империясининг 
Туркистонда олиб борган мустамлакачилик сиёсати ва улар томонидан 
ташкил этилган Туркистон генерал-губернаторлиги канцелярияси, унда 
жамланган расмий ҳужжатларга оид масалаларнинг у ёки бу томонлари бир 
қатор тадқиқотларда маълум даражада ёритилган. Мавзу тарихшунослигини 
тизимли равишда қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин: 
1)
Россия империяси мустамлакачилиги даврида чоп этилган адабиётлар; 
2)
Совет даврида амалга оширилган адабиётлар ва тадқиқот ишлари; 
3)
Мустақиллик йилларида амалга оширилган тадқиқотлар; 
4)
Хорижий нашрлар. 
Биринчи гуруҳда россия империяси мустамлакачилиги даврида чоп 
этилган асарларда Россия империясининг Туркистонда олиб борган сиёсий, 
ижтимоий-иқтисодий, маданий ва маънавий соҳалардаги мустамлакачилик 
сиёсатига оид масалалар ҳукмрон империя нуқтаи назаридан ёритилган. Бу 
давр муаллифларининг асарлари давр нуқтаи назарида ёзилган бўлишига 
қарамай, империя ва Туркистон ўлкаси ўртасидаги барча муносабатлар, 
хусусан, маъмурий бошқарув, иқтисодий-молиявий муносабатлар, маданий 
алоқалар тарихига оид қимматли маълумотларни ўзидан жамлагани билан 
алоҳида аҳамиятга манба сияатида қимматлидир. 
Иккинчи гуруҳга киритилган яъни совет даврида яратилган мавзуга 
тегишли илмий тадқиқотлар ва асарларда ҳам ҳукмрон сиёсат таъсири 
сезилиб туради. Шунга қарамай, бу адабиётлар муаммога оид далилий 
материалларни ўзида жам этганилиги билан ажралиб туради. 
Учинчи гуруҳга киритилган, яъни мустақиллик даврида яратилган 
тадқиқотлар ва илмий асарларда мавзуга оид энг муҳим фактик материллар 

---

6 
таҳлили, муамога тегишли хулосалар келтириб ўтилганлиги билан 
қимматлидир. Бунда тадқиқ этилаётган даврда Россия империяси ва 
Туркистон ўлкаси ўртасидаги муносабатлар доирасида яратилган тарихий 
ҳужжатлар турли сиёсий тазйиқлардан холи равишда, холис ва ҳаққоний 
ёритилган.
Мавзу тарихшунослигига доир масалалар диссертациянинг биринчи 
бобида батафсил кўриб чиқилади.