Mavzu: Turistik korxonada mehnat unumdorligi va ish haqi. Reja: I. Kirish II. Asosiy qism 1 Ish haqi va uning vazifalari

Tarif tizimi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
• tarif setkasi;
• tarif stavkalari (mansab maoshlari);
• tarif koeffitsiyentlari;
• tarif-malaka ma’lumotlari.
Buning uchun mehnat natijalari va ishlagan haqiqiy soatlarini aks ettiruvchi turli koʻrsatkichlardan foydalaniladi.
Boshqacha qilib aytganda, mehnatga haq toʻlash shakli mehnatni qanday baholanishini belgilaydi: muayyan mahsulotlar uchun, sarflangan vaqt uchun yoki individual va jamoaviy faoliyat natijalari uchun.
Tarif tizimi – bu standartlar toʻplami boʻlib, uning yordamida murakkabligiga qarab turli guruhlar va ishchilar toifalariga koʻra ish haqi darajasini farqlash hamda tartibga solish amalga oshiriladi. Tarif tizimiga kiritilgan va shu bilan uning asosiy elementlari boʻlgan asosiy standartlar orasida tariflar va stavkalar, tariflar va malaka maʻlumotnomalari mavjud.
Mehnatga haq toʻlashda ta’rif setkasi – bu mehnatning murakkabligi (malakasi)ga qarab ish haqini farqlash vositasi hisoblanadi. Ular ishchilarning turli guruhlari ish haqidagi nisbatlar koʻlamini ifodalaydi, toifalar sonini va tegishli tarif koeffitsiyentlarini oʻz ichiga oladi.
Ish haqi quyidagi funktsiyalarga egadir:
1.Taqsimlovchi funksiya. U xodimning yangidan hosil qilingan mahsulotdagi ulushini belgilashga xizmat qiladi. Mazkur funktsiyada iste’mol jamgʻarmasining yollanma xodimlari va ishlab chiqaruvchi vositalar egalari oʻrtasida taqsimlanishi oʻz ifodasini topadi.
2. Takror hosil qilish funksiyasi. U ish kuchini ijtimoiy jihatdan normal hisoblangan darajada iste’mol etish imkonini bergan holda takror hosil qilishni ta’minlashga qaratilgan. Takror hosil qilish funksiyasi boshqalarga nisbatan ustuvor hisoblandi.
Chunki xodimning asosiy ish joyidagi ish haqi oʻzi va oilasi munosib turmush kechirishini ta’minlamasa, unda qoʻshimcha mablagʻ topish muammosi tugʻiladi. Buning uchun ikkinchi, uchinchi joydan ish qidirish xodimning mehnat salohiyatini yemiradi, kasb malakasini pasaytiradi, mehnat va ishlab chiqarish intizomiga putur yetkazadi.