Mavzu: Turistik korxonada mehnat unumdorligi va ish haqi. Reja: I. Kirish II. Asosiy qism 1 Ish haqi va uning vazifalari

7. Maqom funksiyasi ish haqining miqdori va xizmat lavozimi xodim maqomiga mos boʻlishiga asoslanadi. Mehnat maqomi xodimning ham vertikal, ham gorizontal boʻyicha boshqa xodimlarga nisbatan oʻrnini belgilab beradi.
Maqom funksiyasi, eng avvalo, xodimlar uchun juda muhimdir. Ular bu funksiyaga asoslangan holda ish beruvchidan kasb malakalari, xizmat lavozimlari boʻyicha iqtisodiyot boshqa tarmoqlaridagi hamkasblariga belgilangan ish haqi darajasi oʻrnatilishini asoslash imkoniyatiga ega boʻladilar.
Ijtimoiy rivojlanish fondlari mehnat unumdorligini oshirish omili sifatida doimiy kengayib boradigan takror ishlab chiqarish zarurati bilan bogʻliq holda, ishchilarning moddiy turmush sharoitlarini yaxshilashda tobora koʻproq rol oʻynamoqda.
Mehnatga haq toʻlashda ishchilarning mehnat daromadlarini ragʻbatlantirish, aniqrogʻi motivatsion funksiyasi muhim ahamiyatga ega. Aynan ish haqi va ijtimoiy ragʻbatlantirish mexanizmining ushbu qismi (motivatsiya) jonli mehnatdan intensiv foydalanishda asosiy rol oʻynaydi, xodimlarni boshqaruv maqsadlarini amalga oshirishga yoʻnaltiradi.
Shuningdek, ishchilarning kasbiy malakali guruhlari uchun tarmoqlarda ham, ular ichida ham ish haqida katta nomutanosibliklar mavjud. Ish haqining eng katta farqlanishi korxonalar xodimlari va ularning direktorlari oʻrtasida vujudga keldi, garchi ikkinchisi har qanday tarzda ularning daromadlarini yashiradi.
Shunday qilib, ish haqi iqtisodiy kategoriya sifatida mehnatni takror ishlab chiqarish va mehnatni ragʻbatlantirishning asosiy funksiyalarini tobora kam bajarmoqda. Bu aslida mehnat foydalari bilan deyarli bogʻliq boʻlmagan ijtimoiy imtiyozlarning bir variantiga aylandi. Bu esa ishlab chiqarishni tashkil etish samaradorligini oshirish va jahon bozoriga chiqish uchun toʻliq huquqlardan foydalanish uchun kuchli vositalardan biridan mahrum boʻlishiga olib keldi.
Ish haqi oʻzlarining ragʻbatlantiruvchi funksiyasini bajarishi uchun uning darajasi va xodimning malakasi, bajarilgan ishning murakkabligi va javobgarlik darajasi oʻrtasida bevosita bogʻliqlik boʻlishi kerak.