Mavzu: tibbiyotda ishchi o‘rinlarni avtomatlashtirishda

SHakl formatini o‘zgartirish 
SHakl formatini o‘zgartirish uchun Format -- Risunok (yoki Ob’ekt 
WordArt ) buyruqlar ketma- ketligini yoki shakl ustida kontekstli menyu hosil 
qilingan kontekstli menyudan Format risunok (Format ob’ekta WordArt) 
buyruqlarini tanlanadi. Natijada quyidagi oyna ochiladi: 
Bu oyna orqali shakl rangi, o‘lchami, joylashish holatlari o‘zgartirilishi 
mumkin. Oynaning Sveta i linii sahifasi orqali shakl va chiziq ranglarini 
o‘zgartirish mumkin. Oynaning Razmer sahifasidan shaklning o‘lchami, masshtabi 
o‘zgartiriladi. Oynaning Polojenie sahifasi yordamida esa shaklning varoqdagi 
matnga nisbatan joylashish holati o‘zgartiriladi. Quyidagi oynadan shaklning 
matnga nisbatan qanday holatlarda joylashishi mumkinligini ko‘rishimiz mumkin. 
 
6. RO‘yxatlar 
«Spisok» (Ro‘yxat) buyrug‘i bajarilishi natijasida belgilangan abzatslarga 
tartib raqamlari yoki markerlar (biror belgi) qo‘shib qo‘yiladi.
Microsoft Word matn muxarrida uch xil turdagi ro‘yxatlardan 
foydalanishimiz mumkin: 
Markerlash 

Microsoft 

Word 

Dasturi 

Matnlar 

Bilan

Ishlashga 

Mo‘ljallangan 
Raqamlash 
1)
Microsoft 
2)
Word 
3)
Dasturi 
4)
Matnlar 
5)
Bilan
6)
Ishlashga 
7)
Mo‘ljallangan 
Ko‘pdarajali 

Microsoft

Word 

Dasturi 

Matnlar 

Bilan

Ishlashga 

Mo‘ljallangan 

---

Ro‘yxatni tez yaratish uchun formatlash uskunalar panelidan foydalanish 
mumkin. Ro‘yxat turini tanlashdan avval matnning kerakli qismi belgilanib 
olinishi kerak.
1 2
1-piktogramma. Ro‘yxatning raqamli turini tanlash 
2-piktogramma. Markerli ro‘yxatni yaratadi.
Matnni taxrirlash va formatlash uchun «Spisok» (Ro‘yxat) muloqotli 
oynasini ishga tushirish kerak. Buning uchun quyidagi 
buyruqlar 
ketma-ketligini 
tanlash 
kerak: 
Format
Spisok.
Muloqotli 
oynada 
«Markerovannыy»-
ro‘yxatlarning har bir satri boshiga qo‘shimcha 
simvollarni qo‘yish, «Numerovannыy»- ro‘yxatlarni 
raqamlash, 
«Mnogourovnevыy» 
ko‘p 
darajali 
ro‘yxatlarni yaratish va tahrirlash uchun mo‘ljallangan 
sahifalar mavjud.
«Markerovannыy» (Markerlash) muloqotli oynasi orqali 
ro‘yxatlarning har bir satrlar boshiga qo‘shimcha simvollarni qo‘yish imkoniga 
ega.
Bu amallar tanlash orqali amalga oshirilib, bezak uchun ishlayotgan belgilarni 
o‘z xoxishimizga ko‘ra «Izmenit…» (O‘zgarti-rish) tugmasi orqali ularning 
o‘lchovini, shakli-
ni va rangini o‘zgartirishimiz mumkin.
RO‘YXATLARNI RAQAMLASH 
«Numerovannыy» (Ro‘yxatlarni raqamlash) muloqotli oynasi orqali 
raqamlangan ro‘yxatlar tuzishimiz mumkin. Berilgan variantlarni o‘z 
xoxishimizga ko‘ra o‘zgartirish uchun «Izmenit…» (O‘zgartirish) tugmasi orqali 
yangi raqamlar ketma - ketligini tanlashimiz mumkin.
«Mnogourovnevыy» 
(Ko‘p darajali ro‘yxatlar)
saxifasi orqali ro‘yxat tuzish 
uchun quyidagi amallarni 
bajarish kerak: 
1. 
Raqamlanishi 
kerak
bo‘lgan turli darajadagi 
abzatslar belgilanadi.
2. Format-Spisok buyruq-
lari orqali muloqotli oynasi ishga tushiriladi.

---

3. Ko‘p darajali ro‘yxat-larni ko‘rish uchun «Mnogourovnevыy» (Ko‘p darajali 
ro‘yxatlar) saxifasi tanlaniladi.
a.
Ro‘yxatdan hohlagan ko‘rinishni tanlab «OK» tugmasi bosiladi.
b.
Kursorni o‘zgartirilishi kerak bo‘lgan o‘ringa joylashtiriladi.
c.
Formatlash uskunalar panelidagi 3-piktogrammani (
) tanlab 
chekinishni darajadan 1 marta ko‘paytiramiz, 4-piktogramma (
) orqali esa 
chekinishni darajadan 1 marta kamaytiramiz.
d.
CHekinish darajasini o‘zgartirish kerak bo‘lsa 5 va 6 bo‘limlarni 
qaytadan bajarish kerak.
7. KOLONKALAR (USTUNLAR) 
Ko‘pincha ro‘znomalarda chop etilishi kerak bo‘lgan maqolalar, har xil 
qo‘llanmalar chop etilayotganda shu hujjat matnlari ustun ko‘rinishida chop 
etiladi. Buning uchun «Klonoki» (Ustunlar) bo‘limidan foydalaniladi.
Matnlarning bunday ko‘rinishida birinchi ustun oxirida matn tugatilib 
uning qolgan qismi ikkinchi ustun boshidan davom ettiriladi. Agar matn avvaldan 
belgilanmagan bo‘lsa, butun hujjat ustunlarga ajratib yuboriladi. Ustunlar matnni 
ikkiga, uchga va hakozo bo‘laklarga ajratadi.
Ustunlarni yaratish uchun quyidagi amallar bajariladi: 
1. Ustunga ajratiladigan matn belgilanadi.
2. «Kolonki» (Ustunlar) muloqotli oynasini ochish uchun
Format Kolonki buyruqlar ketma-ketligi tanlanadi.
3. «Tip» (Tur) sahifasidan kerakli ustun formati tanlaniladi.
4. Ustunlarni hujjatning qaysi bo‘limiga joylashishini tanlash uchun 
oynanaing quyi qismida joylashgan «Primenit» bo‘limi orqali tanlash mumkin.
Unda quyidagi turlarni tanlash mumkin: 

«Ko vsemu dokumentu» - Agar hujjatlar bo‘limlarga ajratilmagan 
bo‘lsa hujjatning barcha qismini ustunlarga ajratish mumkin.

«K vыdelennomu tekstu» - Hujjatlar belgilangan qismini ustunlarga 
ajratib beradi.
5. Ustunlarni vertikal holatdagi chiziqlar bilan ajratish uchun «Razdelitel» 
bo‘limiga «Galochka» ( 
) o‘rnatiladi.

---

6. O‘zgartirishlarni qabul qilish uchun «OK» tugmasi bosiladi.
8. YANGI BELGILARNI KLAVIATURA MAJMUASIGA O‘RNATISH 
Ayrim vaqtda matn tarkibiga klaviaturada yo‘q bo‘lgan belgilarni bir necha 
marta kiritishga to‘g‘ri keladi. Masalan, o‘, q, g‘, h, ®, ©, µ, Ģ, 

, 

, 

va h. 
k.
 
Hujjat tarkibiga kerakli bo‘lgan «Simvol» - belgini o‘rnatish uchun Vstavka
Simvol buyruqlari tanlanilishi va ochilgan muloqotli oynadan kerakli simvol 
qidirib topib o‘rnatilishi kerak bo‘ladi. Har safar bu belgini o‘rnatish esa albatta 
noqulaylik tug‘diradi. SHu noqulaylikni bartaraf qilish uchun o‘sha belgini 
klaviatura majmuasiga o‘rnatib qo‘yish kerak bo‘ladi. Buning uchun quyidagi 
amallar ketma- ketligi bajarilishi kerak: 
1. «Simvol» muloqotli oynasini ochish uchun Vstavka Simvol 
buyruqlari tanlaniladi; 
2. Ochilgan «SHrift» ro‘yxatidan kerakli belgilar mujassamlashgan 
belgilar guruxi tanlanadi. Ko‘p ishlatiladigan belgilar quyidagilar:
a) Sumbol. YUnon alfaviti. Matematik belgilar. Har xil ko‘rsatkich 
belgilar(strelkalar) va h. k.
b) «Obo‘chno‘y tekst» (Oddiy matn). Unli va undosh harflar. Klaviatura 
majmuasida joylashmagan bir qancha belgilar va harflar. Masalan, o‘, q, g‘, h, ®, 
©, µ, Ģ va h. k.
 
s) Wingdings. Bu guruhda har xil rasmlar, jumladan konvertlar, telefonlar,
soatlarning rasmlari joylashgan. Masalan, 

, 

, 

, 

, 

, 

, 

va h. k.
3. Belgilar ro‘yxatidan kerakli bo‘lgan belgini qidirib toping va uni ustida 
sichqonchaning chap tugmasini bir marta bosib kattalashgan holatida ko‘ring.
4. Tanlangan belgini matn tarkibiga joylashtirish uchun oynadagi 
«Vstavit» tumasini bosing yoki shu belgi ustida sichqonchaning chap tugmasini 
tezlik bilan ikki marta bosing.
5. Kerakli belgilarni o‘rnatib bo‘lgandan so‘ng «Zakro‘t» tugmasini 
bosing.
Jadval ma’lum sondagi vertikal va gorizontal chiqlarning kesishishidan 
xosil bo‘ladi. Jadvalning eng kichik elementi sifatida yacheyka qabul qilingan.
Istalgan sondagi ustun va qatorlardan jadval hosil qilish mumkin. YAcheykaning
o‘lchamlari sonini va formatini har doim o‘zgartirish mumkin. Jadvallar 
yacheykasida matnlar, rasmlar bilan ishlash mumkin. hujjatning istalgan qismiga 
jadval o‘rnatish mumkin. Buning uchun quyidagi buyruqlar ketma-ketligini 
tanlash kerak:

---

1.
Hujjatning jadval o‘rnatilishi kerak bo‘lgan o‘ringa kursor o‘rnatiladi; 
2. Menyudan Tablitsa Vstavit Tablitsa buyruqlarini tanlanadi.
Kuyidagi muloqotli oyna hosil bo‘ladi: 
3. Jadval uchun kerakli bo‘lgan ustunlar va satrlar soni muloqotli oynaning 
maxsus bo‘limlaridan tanlaniladi.
4. «OK» tugmachasi tanlanadi. Hujjat tarkibiga jadval joylashib kursor 
jadvalning birinchi yacheykasiga joylashadi.
Jadvallarni formatlash uskunalar panelidagi «Tablitsы i granitsы» 
bo‘limidan boshqariladi.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
1-piktogramma. Jadval chizish. Jadval chizish uchun ishlatiladi.
2-piktogramma. «Lastik» (O‘chirg‘ich). Jadval tarkibidagi keraksiz 
chegaralarni o‘chiradi.
3-piktogramma. «Tip linii» (CHiziq turi). Jadval chiziqlarining turini 
aniqlaydi.
4-piktogramma. «Tolhina linii» (CHiziq qalinligi). Jadval chiziqlarining 
qalinligini belgilaydi.
5-piktogramma. «Svet granitsы» (CHegara rangi). Jadval chegaralarining 
rangini o‘zgartiradi.
6-piktogramma. «Granitso‘» (CHegara). Jadval chegaralarini yashirin 
yoki bo‘rttirilgan xolatda ko‘rsatib beradi.
7-piktogramma. «Svet zalivki» (Fon rangi). Jadval yacheykalari fonini 
o‘zgartiradi.
8-piktogramma. «Dobavit tablitsu» (Jadval qo‘shish). Jadval tarkibiga 
jadval qo‘shib beradi.

---

9-piktogramma. «Ob’edinit yacheyki» (YAchekalarni birlashtirish).
Jadval tarkibidagi belgilangan bir necha yacheykalarni bita yacheykaga almashtirib 
beradi.
10-piktogramma. «Razbit yacheyki» (YAcheykalarni bo‘lish). Bitta 
yacheykani bir necha yacheykalarga bo‘lib beradi.
Jadvallardagi ustun kengligini o‘zgartirish uchun quyidagi amallarni 
bajarish zarur: 
Kursorni ustun chegarasida sichqoncha ko‘rsatkichi ko‘ri-nishni qabul 
qilgandan so‘ng, sichqonchaning chap tugmasi bosilgan holatda o‘ng tomonga 
siljitib jadvalning ustun chegarasi o‘zgartiriladi.
Jadvallardagi qator balandligini o‘zgartirish uchun quyidagi amallarni 
bajarish zarur: 
Kursorni ustun chegarasida sichqoncha ko‘rsatkichi ko‘ri-nishni qabul 
qilgandan so‘ng, sichqonchaning chap tugmasi bosilgan holatda siljitib jadvalning 
qator balandligi o‘zgartiriladi.
Jadval tarkibidagi yacheykalarni yo‘qotish uchun avval yacheykalar 
belgilanib, so‘ngra klaviaturadan «Delete» tugmasi tanlanadi.
Jadval tarkibidagi barcha qator yoki ustunlarni o‘chirish uchun quyidagi 
amallar bajariladi: 
1.
Jadvalning o‘chirilishi kerak bo‘lgan qator yoki ustun yacheykasiga 
kursor o‘rnatiladi; 
2.
Gorizontal menyu satridan Tablitsa Udalit YAcheyki 
buyruqlar ketma-ketligi tanlanib, «Udalenie yacheek» muloqotli oynasi hosil 
qilinadi.
3.
«Udalit vsyu stroku» yoki «Udalit ves stolbets» buyruqlaridan biri 
tanlanadi.
4.
So‘ng «OK» tugmasi bosilishi natijasida qator yoki ustun o‘chiriladi.
Jadval tarkibiga ustun yoki qator 
qo‘shish uchun quyidagi amallar bajariladi: 
1.
YAngi 
ustun 
yoki 
yangi 
satr 
qo‘shilishi kerak bo‘lgan yacheykaga kursor 
o‘rnatiladi; 
2.
Gorizontal menyu satridan quyidagi 
buyruqlar ketma - ketligi tan-lanadi:
Tablitsa Vstavit Tablitsa.
Jadvalga nechta ustun yoki nechta 
qator qo‘shilishi kerak bo‘lsa, shuncha qator 
yoki ustun belgilanishi kerak.
JADALNI AVTOMATIK RAVISHDA 
FORMATLASH 
Microsoft Word dasturi tayyor javallarning 
bir necha ko‘rinishlarini taklif etadi.

---

1. Jadvalning ixtiyoriy yacheykasiga kursorni o‘rnating.
2. Tablitsa Avtoformat tablitsы buy-ruqlarini gorizontal menyudan tanlang. 
Natijada muloqotli oyna ochiladi.
3. Ushbu oynadagi «Stili tablits» dan kerakli ko‘rinish ustiga sichqoncha 
ko‘rsatkichi olib borib kerakli ko‘rinish tanlanadi. Oynaning quyida 
«Obrazets»(namuna) bo‘limida tanlangan jadvalning ko‘rinishi namoyon bo‘ladi.
4.«Primenit» yoki klaviaturadan «Enter» tugmasi bosilsa, tanlangan jadvalning 
formati joriy jadvalga o‘rnatiladi.
11. KOLONTITUL O‘RNATISH 
Kolontitul bu sahifa tarkibidagi matnning o‘zgarmas qismi hisoblanib, 
sahifaning yuqorigi yoki quyi qismida joylashtiriladi. Kolontitulni o‘rnatish uchun 
gorizontal menyu satridan Vid—Kolontitulы buyruqlari tanlaniladi. Natijada 
sahifaning yuqori qismida kolontitul yozilishi uchun yozuv maydonchasi ajratiladi.
SHu bilan birga kolontitulni boshqarish uchun mo‘ljallangan uskunalar 
paneli ham ochiladi. 
IZOH - HAVOLA (SNOSKA) O‘RNATISH 
Izoh o‘rnatish uchun tegishli matn yozilnadan 
so‘ng 
gorizontal 
menyular 
satridan 
Vstavka—
Ssыlka—Snoska buyruqlar ketma- ketligi tanlanadi.
Oynaning Polojenie bo‘limidan izoh o‘rni 
tanlanadi, ya’ni izohning sahifa oxirida yoki matn 
nihoyasida joylashishi tanlanadi. Format bo‘limidan 
izoh tartib raqamining formati o‘zgartiriladi. Barcha 
kattaliklar tanlab bo‘lingandan so‘ng Vstavit tugmasi 
bosiladi. 
Natijada 
izoh 
yozilgan 
maydonchasi 
ajratiladi. Klaviatura orqali izoh kiritiladi va ish 
sohasida sichqonchaning chap tugmasi bir marta 
bosiladi.
13. SAHIFALARNI TARTIBLASH 
Sahifa tartib raqamlarini o‘rnatish uchun gorizontal menyu satridan 
Vstavka — Nometa stranits buyruqlari tanlanadi. Natijada quyidagi oyna ochiladi:

---

Hosil bo‘lgan oynaning Polojenie bandida sahifaning yuqori yoki quyi 
qismi belgilanadi. Oynaning Vыravnivanie bandidan tartib raqamining gorizontal 
yo‘nalishdagi vaziyati belgilanadi. Oynadagi Format tugmasi orqali ichki oyna 
ochiladi.
Bu oyna orqali sahifa tartib raqamlarining formati o‘zgartiriladi va OK 
tugmasi bosiladi.
14. HUJJATNI SAQLASH 
Hujjatni saqlash uchun gorizontal 
menyu satridan Fayl—Soxranit buyruqlari 
yoki 
unga 
mos 
keluvchi 
uskunalar 
panelidagi 
piktogrammasi 
yoki 
klaviaturadan 
Shift+F12 
tugmalari 
birgalikda bosiladi. Natijada quyidagi 
muloqotli oyna ochiladi:
Bu 
buyruqlar 
birinchi 
bor 
bajarilishida saqlash operatorining maxsus oynasi ochiladi. Bu oynaning «Papka» 
bandiga hujjat saqlanish manzili, «Imya fayla» bandiga esa hujjat nomi, Tip fayla 
bandidagi variantlardan hujjat tipi tanlaniladi. Quyida ana shu ro‘yxatga tegishli 
fayl tiplarini ko‘rishimiz mumkin. 
Hamma ko‘rsatkichlar kiritib bo‘lingandan so‘ng OK tugmasi bosiladi.

---

Agar yuqoridagi saqlash buyruqlari takror bajarilsa muloqotli oyna hosil 
bo‘lmaydi. Hujjat eski nom bilan eski manzilda saqlanadi.
O‘zgartirish ishlari olib borilgan hujjatni yangi nom va yangi manzilda 
saqlash lozim bo‘lsa, u holda gorizontal menyu satridan Fayl—Soxranit kak … 
buyruqlari yordamida saqlash operatorining muloqotli oynasi ochiladi va tegishli 
o‘zgartirishlar kiritilib OK tugmasi bosiladi.
15. XOTIRADA MAVJUD HUJJATLARNI YUKLASH 
Xotirada mavjud hujjatlarni yuklash uchun gorizontal menyu satridan 
Fayl—Otkrыt buyruqlar ketma- ketligi yoki unga mos keluvchi uskunalar 
panelidagi
piktogrammasi yordamida yuklash operatorining maxsus oynasi 
ochiladi.
Bu oynada joriy manzilga tegishla 
bo‘lgan fayllar ro‘yxati akslanadi. Ro‘yxatdagi 
ixtiyoriy fayl belgilanib 
«Otkrыt» 
tugmasi bosiladi. Natijada tanlangan fayl 
yuklanadi.
15. MATNLI HUJJATLARGA 
AVTOFIGURALAR +O‘YISH