Mavzu: Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish haqida tushuncha. Reja

a) Proporsional (P) rostlash qonuni ( statik). 
Bu qonun rostlagichining chikish qismidagi signal har doim uning kirish 
qismidagi signalga proporsional ravishda o‘zgarishini ko‘rsatadi (9.4-rasm). 
Rostlagichning bu koordinatalari orasidagi uzatish koeffitsienta (kuchayish 
koeffinenti) proporsionallik koeffitsenti hisoblanadi. 
- rostlanuvchi organning surilish tezligi. 
9.4-rasm. Proporsional rostlash qonunining grafik ko’rnishi 
b) Integal (I ) rostlash qonuni ( astatik ) 
(9.5-rasm) 
Bu qonun rostlanuvchi kattalikning rostlanayotgan ob’yektga nisbatan integral 
bo’yicha chetga chiqishini ko‘rsatadi: 
- rostlovchi organning surilish tezligi. 
9.5-rasm. Integral rostlash qonunining grafik ko‘rinishi 

---

v) Differensial ( D ) rostlash qonuni. 
Agar rostlovchi organni rostlanuvchi kattalikning chetga chiqish tezligiga 
siljishi holati mavjud bo‘lsa, bu rostlashni D qonuni deyiladi: 
Agar rostlanuvchi kattalik stabillashgan bo‘lsa, tarkibida differensial rostlagich
mavjud bo‘lgan tizimning rostlovchi organi qo‘zgalmas bo‘ladi. Agar tizimda
absolyut kattaligi bo‘yicha o‘zgarmas nomoslik bo‘lsa, rostlagich unga ta’sir
ko‘rsatmaydi. Rostlagich harakatga kelishi uchun rostlanuvchi kattalik qandaydir
tezlik bilan o‘zgaruvchan chetga chiqishga ega bo‘lishi kerak. Shuning uchun
amalda sof differensial qonuni amalga oshiruvchi rostlagichlarda uchramaydi. 
g)Proporsional - differensial (PD ) rostlash qonuni
(9.6-rasm). 
Bu holda PD rostlagich ishlab chiqaradigan ta’sir rostlanuvchan
kattalikning chetga chiqishiga va shu chetga chiqish tezligiga proporsionalligini 
bildiradi. 
Rostlash qonuni formulasida proporsional tashkil etuvchi borliga ilgarilash
burchagini oshirish imkonini beradi. Bu rostlagichlar darak beruvchi proporsional 
rostlagichlardir.
P-rostlagichlar ijro etuvchi mexanizmni rostlovchi organini birmuncha 
ilgarilash bilan rostlanuvchi kattalikning chetga chiqish tezligiga proporsional 
siljitadi. 
rostlash kattaligi hisoblanadi. 
Rostlanuvchi kattalikning chetga chiqish tezligi qancha kichik bo‘lsa, 
rostlanishni ilgarilash ta’siri ham shuncha kichik bo‘ladi.