Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
Tragediya,  komediya  va  pastoral  janrlarida  yaratilgan  asarlar  umumxalq 
mulkiga  aylanolmadi.  Bu  asarlar  zodagonlar  saroylarida,  alloma  ziyolilar 
doiralarida  havaskorlar  ijrosida  vaqti-vaqti  bilan  namoyish  etib  kelingan.  Keng 
xalq orasida italyan san'atining boshqa turi, ya'ni niqoblar komediyasi — komediya 
del arte — badihaviy italyan professional teatri shuhrat qozondi. 
Ispaniyada  Uyg'onish  davri  Italiyadan  keyinroq,  XV  asrning  oxirlarida 
boshlangan.  Ispaniyada  besh  asr  davomida  arab  istilosiga  qarshi  kurash  olib 
borildi. Rekonkista (qayta egallash) deb ataluvchi bu ozodlik urushi 1492-yili ispan 
xalqining  g'alabasi  bilan  tugaydi.  Shu  kurash  davomida  yagona  millat  va 
markazlashgan  qirollik  hokimiyati  shakllanadi.  Shu  kurashlar  ispan  teatri  va 
dramaturgiyasining xalqchilligi va o'ziga xosligini belgilab bergan. 
Ispan  dramasi  va  teatri  ilk  bosqichdayoq  o'z  haqqoniyligi  va  xalqchilligi  bilan 
ko'zga tashlandi. Joni-tani ona zamin bilan bog'liq zot — teatr san'atining fidoyisi, 
aktyor  va  dramaturg  Lope  de  Rueda  milliy  teatrning  asoschisi  sifatida  maydonga 
chiqqan edi. «Bu shonli ispan farzandi davrida, - degan edi Servantes, — bir qopga 
jo  bo'lgulik  teatr  anjomlari  bo'lgan:  ular  hisobi  —  zar  chatilgan  to'rtta  oq  po'stin, 
to'rtta soqol va parik, to'rtta cho'pon tayog'i edi...». Ispan teatri Lope de Ruedaga 
o'xshash  ko'plab  sayyor  aktyor  va  truppalar  zaminida  dunyoga  kelgan.  Lope  de 
Rueda  o'zining  jajji  pyesalari  (pasos)  bilan  xalq  tilidan  foydalanish  va  xalq 
hayotini  ko'rsatish  yo'Ilarini  belgilab  berdi.  Lekin  bu  ispan  teatri  faoliyatining 
boshlanishi edi, xolos. 
Ispan  teatrining  yangi  rivojlanish  davri  mashhur  «Don  Kixot»ning  muallifi 
Servantes  Saavedra  nomi  bilan  bog'liq.  Servantes  kambag'al  tabib  oilasida 
tug'ilgan,  1570-yilda  qirollik  dengiz  flotiga  yollanadi,  janglarda  ishtirok  etadi, 
dengiz  qaroqchilari  tomonidan  qo'lga  tushirilib,  to'rt  yil  davomida  Jazoirda 
asirlikda bo'ladi. 
Servantesning  yirik  pyesalaridan  biri  «Numansiya»  tarixiy  tragediyasi  bo'lib, 
unda  mil.  av.  135-yilda  numansiyaliklarning  Sipion  boshliq  rim  bosqinchilariga 
qarshi  mardonavor  kurashi  ifodalangan.  Numansiyaliklar  dushman  qo'liga 
tushmaslik uchun, halokat muqarrarligini bilib, shahar o'rtasida yoqilgan gulxanga 

---