Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Bilimni tekshirish uchun savollar 
1. “Tabiatshunoslik” fanining ta'limiy vazifalari nimalardan iborat? 
2. Tabiatshunoslik darslarida mantiqiy tafakkurni rivojlantirish qanday amalga 
oshiriladi? 
3. Boshlang’ich sinflar tabiatshunoslik darslarida o’quvchilarning ijodiy faoliyatini
rivojlantirishning xususiyatlari nimada? 
4. O’quvchilarga tabiatshunoslik darslarida moddiy dunyoqarash asoslarini 
shakllantirish qanday ahamiyatga ega? 
5. Tabiatni estetik qabul qilishning ahamiyatini qanday tushunasiz? 
6. Estetik tarbiyada qanday vositalardan foydalaniladi? 
7. Estetik tarbiyaning asosiy vazifalari nimalardan iborat? 
8. Tabiatshunoslik darslarida odobiy tarbiya qanday o’rin tutadi? 
9. Tabiatshunoslik darslarida ekologik tarbiya berish xususiyatlari nimalardan 
iborat? 
10. Vatanparvarlik va baynalmilalchilikni tarbiyalashda tabiatshunoslik fanining 
ahamiyatini qanday tushunasiz? 
 
6-MAVZU. TABIATSHUNOSLIKNI O’QITISH TAMOYILLARI. 
Reja: 
1. O’qitishda muntazamlilik va izchillilik tamoyili.
2. O’quv materialining ilmiy va tushunarli bo’lish tamoyili.
3. Nazariyani amaliyot bilan bog’lash.
4. Tabiatshunoslikni o’qitishda o’quvchilarning ongliligi va ijodiy faolligi tamoyili.
5. O’qitishnin ko’rgazmalilik tamoyili. Bilimlarai puxta o’zlashtirish tamoyili 
6. O’qitishning individuallashtirish tamoyili.
7. Tabiatshunoslikni o’qitishning o’lkashunoslik tamoyili.
Hozirgi zamon pedagogikasida o’qituvchining faoliyati hamda o’quvchilar 
bilish faoliyatining xarakteri aniq didaktik tamoyillar 
bilan belgilanadi. 
Tabiatshunoslikni o’qitish fani quyidagi didaktik tamoyillarga amal qiladi. 
O’qitishda muntazamlilik va izchillilik tamoyili. 
Maktab tabiatshunoslik 
kursi tabiatshunoslik fanining turli sohalarining qisqartirilgan bayoni emas, balki 
uning metodik tanlangan, muntazamlashtirilgan unsurlaridir. Materialning bunday 
berilishi shu bilan izohlanadiki, bunda kichik yoshdagi maktab o’quvchilari tabiat 
to’g’risidagi fan asoslarini faqat atrof olamning jism va hodisalarini aks ettiruvchi 
hamda ular o’rtasidagi bog’lanishlarni ochib beruvchi dastlab oddiy tabiiy obyektlar, 
keyin esa murakkabrog’i bilan izchil tanishtirib borish jarayonida egallab olishlari 

---

mumkin. Bu bilan tabiatshunoslikni o’qitishda muntazamlilik tamoyili amalga 
oshiriladi. 
O’qitishning muntazamliligi, ya'ni sistemaliligi bilimni bayon qilishda 
muayyan tizimga amal qilishdan tashqari amaliyot bilan bog’lanishning xilma-xil 
shakllarini amalga oshirilishini nazarda tutadi. Jumladan: 1) nazariy tabiatshunoslik 
bilimlarini kuzatish va bilib olishga qaratilgan qiziqarli o’yinlar (bu boshlang’ich 
sinflardagi o’qitish uchun xarakterlidir)ni; 2) atrofdagi hayot va qurilish amaliyoti 
(tabiatga va ishlab chiqarish korxonalariga sayohatlar)ni; 3) mehnat ta'limi va ijtimoiy 
foydali mehnatni; 4) maktaboldi maydonidagi ish va unumli mehnat bilan bog’lanishni 
nazarda tutadi. 
6 -11- sinflarda biologiya fani o’rganilishidan oldin 4- sinfda tabiatshunoslik 
fani o’tiladi, u 1 - 4- sinflarda atrof olamning jism va hodisalari bilan tanishtirishga 
tayanadi. 5 - 6- sinflardagi botanika va 7 - 8- sinflardagi zoologiya dasturlari jonsiz 
tabiat to’g’risidagi boshlang’ich bilimlar asosida tuziladi.