Mavzu: Sug’oriladigan yerlarni meliorativ o’zlashtirish, qayta qurish va unumdorligini tiklash ishlarini kompleks mexanizatsiyalash

4.11-rasm.
Teskari cho'michli ekskavator ishlash sxemasi.
a
— tishli, standart cho'mich ko'ndalang kesimi; 
b 
— maxsus profilli cho'mich 
ko'ndalang kesimi; 
d
— qazilmani yonbosh qazish sxemasi. 
Eng katta qazish chuqurligidagi qazish radiusi — R
qaz.max
Qazish chuqurligi 
— 
H
qaz
 
, yer usti sathidan zaboy ostigacha bo'lgan masofa, Bu 
ko'rsatkich o'lchami ekskavator zanjir tasmalari orasidagi masofadan, kichik o'lchamli 
transheyalarni qazishda maksimal, nisbatan keng qazilmalarni qazishda minimal 
ko'rsatkichlarga ega bo'ladi. 
Qazilayotgan joy yonlari silliqligini ta'minlash hamda osti bo'yicha emi kichik 
bo'lgan transheyalarni qazish uchun maxsus cho'michlar qo'llanilacdi (4.11, 
b
-rasm). 
O'lchamlari katta bo'lgan qazilmalarni qazishda teskari cho'michili ekskavator 
yonbosh qazish usulida ishlaydi. Bunda ekskavator o'tish o'qi qazilma yonida 
joylashib, qazib olingan grunt bir taraflama tuproqtepaga tashlanishi yoki transport 
vositasiga ortilishi mumkin (4.11, d-rasm). 
O'lchamlari katta bo'lgan xandaklar qazishda grunt faqat transportga ortib, bir 
necha marta o'tganda qaziladi. 
Greyfer ishchi jihozli ekskavator bilan yer ishlarini bajarish.
Greyfer 
(nem. 
Greifer, greifen
— changallab tutib olmoq). Greyfer 
cho'michiga — greyferning jag'lari ochilgandagi o'lchamlariga mos grunt hajmi, 
greyfer cho'michi qazilayotgan joy bo'ylab, harakatlanmaganda qazib olinadi. 
Ekskavator ishining ana shu jihati bu ekskavatorning, planda kichik 
o'lchamli, inshoot osti xandaklarini, quduqlarni qazishda hamda sochiluvchan 

---

materiallarni transport vositalaridan, hattoki kichik tuynukli kema tryumlaridan 
tushirish va ortish ishlarida tengi yo'q bo'lishiga sabab hisoblanadi (4.12-rasm).