Mavzu: Sug’oriladigan yerlarni meliorativ o’zlashtirish, qayta qurish va unumdorligini tiklash ishlarini kompleks mexanizatsiyalash

4.10-rasm. Ko'ndalang kesim o'lchami katta qazilmalarni to'g'ri 
cho'michli ekskavatorlar bilan qazish sxemasi: 
N
t
— transport vositasi balandligi, m; d = 0,5—0,8 m bort ustida qoldiriladigan
xavfsizlik masofasi; h
s
— supa balandligi, m. 
o'tkazilgan chiziq orasidagi burchakka teng qilib olinadi va 135° gacha bo'lishi 
mumkin (4.9, e-rasm). Agarda burilish burchagi 135° dan katta bo'lsa, ekskavator 
ish unumdorligiga, mehnat sarfi, vaqt me'yori sarflariga koeffitsiyentlar qo'llaniladi. 
To'g'ri cho'michli ekskavatorlaring dastagini (rukoyat) o'zi turgan sathdan ham 
pastga tushirish imkoniyati mavjudligi ekskavatorga boshqa mashinalar ko'magisiz 
zaboyga qazib kirish imkoniyatini yaratadi. 
Teskari cho'michli ekskavatorlar bilan yer ishlarini bajarish texnologiyasi
Teskari cho'michli ekskavatorlar biJan kichik o'lchamli kanallar, xandaklar va 
devorlari tik bo'lgan qazilmalar qazishda yer ishlari bajariladi. Teskari cho'michli 
ekskavatorlar o'zlari turgan sathdan pastdagi gruntni qazishga mos-lashgan, shuning uchun 
yer osti suvi sathi yaqin bo'lgan joylarda gruntni suv ostidan qazib olish imkoniyatiga ega. 
Ushbu afzalligidan teskari cho'michli ekskavatorlar kanallar, zax qochirish tarmoqlarini 
tozalashda qo'llaniladi. 

---

Teskari cho'michli ekskavator qazib olgan gruntni yerga tashlab va transport 
vositasiga ortib ham ishlashi mumkin. Gidravlik boshqariladigan ekskavatorlarda 
cho'michning dastakka nisbatan buralish imkoniyati mavjudligi va dastakka 
mustahkam o'rnatilganligi ekskavatorlarning uni-versalligini va qo'llanish sohalarining 
kengligini ta'minlaydi. 
Teskari cho'michli ekskavatorlarning texnologik ko'rsatkichlari quyidagilar (4.11 
d-rasm) 
Qazish radiusi 
— 
R 
o'zi turgan sathda, ekskavator burilish platformasi markazidan 
cho'mich tishi uchigacha bo'lgan masofa.