Mavzu: Sug’oriladigan yerlarni meliorativ o’zlashtirish, qayta qurish va unumdorligini tiklash ishlarini kompleks mexanizatsiyalash

Eslatma: 
Agarda ekskavator qoldirib ketgan notekis qatlam maxsus cho’mich 
taqib tekislanadigan bo’lsa, yuqoridagi ifodalar yordamida hisoblab topilgan 
natijalar notekis qatlam qalinligiga (t
1
= 0,15—0,25 m) ko’paytiriladi va o’lcham 
birligi m
3
qilib olinadi. 
4.1-jadval 
Ish hajmlarini hisoblash jadvali.
Hisoblashda kanal yoni qiyalik koeffitsiyenti kanal yoni uzunligining chuqurligiga 
nisbatini quyidagi formula bilan hisoblash qabul qilingan: 
h
C
m
k

bu yerda: C - yon uzunligining gorizontal tekislikka tushirilgan proyeksiyasiga 
nisbati; h — kanal chuqurligi. 
Kanal yonlari qiyalik koeffitsiyenti gruntning turiga, kanal chuqurligiga bog’liq 
ravishda aniqlanadi va u 0,5 dan 2,5 gacha chegarada o’zgaradi 
Yer ishlari hajmlarini hisoblashda barcha gidromelioratsiya inshootlarining 
turlari noto’g’ri shakldagi qazilma va to’kma (prizmatoid) ga keltiriladi (4.2-rasm). 
Ikki qo’shni kesim oraligidagi kanal uchastkasining hajmi (m
3
) soddalashtirilgan 
formula bo’yicha hisoblanadi: 
;
2
2
1
L
F
L
F
F
V





m
3
bu yerda: F
l
va F
2
- qo’shni piketlardagi kanal ko’ndalang kesimining maydoni, 
m
2
; F— uchastka o’rtasidan o’tkazilgan kesim, m
2
; L — F
1
va F
2
kesimlar o’rtasidagi 
masofa, m. 
4.2-rasm. To’kma va qazilmaning kesimi (prizmatoid). 
Grunt nomlari 
Grunt 
guruhi 
Solishtirma 
hajm 
Hajmlar, m
3
(m
2
) 
1 -qatlam 
2-qatlam 
To’ la hajm 

---

Yer ishlarini bajarishda gruntga har xil usullarda ishlov beriladi. Gruntga 
ishlov berishning quyidagi usullari mavjud: