Мавзу. Sanoat korxonalarining mehnat resurslari

Tashkiliy tuzilmalar
Tashkiliy tuzilmalar – menejment tizimi amal qilishining qurilishi va koordinastiyasi, biznes-rejani, innovastion loyihalarni bajarish bo’yicha boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish va amalga oshirish bilan shug’ullanadigan bo’lim va xizmatlar yig’indisidir. Korxona tashkiliy tuzilmasining turi, murakkabligi va ierarxikligini (boshqaruv darajasining miqdori) ni aniqlaydigan asosiy omillar quyidagilar hisoblanadi:
· Ishlab chiqarish qamrovi va savdo hajmi;
· Chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi;
· Mahsulotni soddalashtirishning murakkabligi va darajasi;
· Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish, konstentarstiyalash, kombinastiyalash va kooperativlashtirish darajasi;
· Hudud infratuzilmasini rivojlantirish darajasi;
· Korxonani xalqaro integrlashtirish (firma, tashkilot) va boshqalar.
Korxona tuzilmasining rivojlanish omillariga quyidagilar kiradi:
· Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish va koopirativlashtirishni rivojlantirish;
· Boshqaruvni avtomatlashtirish;
· Tuzilmani loyihalashtirishga va menejment tizimini amal qilishiga jami ilmiy yondashuvlarni qo’llash;
· Ishlab chiqarish jarayonlarini oqilona tashkil qilish tamoyillarini kuzatish (proporstionallik, to’g’ri aniqlik va boshqalar);
· Mavjud boshqaruv tuzilmalarini muammoli-maqsadli tuzilmaga o’tkazish.
Korxonaning muammoli-maqsadli tuzilmasini shakllantirishning asosiy tamoyillari quyidagilar hisoblanadi:
· Maqsadli yondashuv, korxonaning maqsad daraxti tuzilmasini shakllantirish;
· Korxona rahbarlari o’rinbosarlari miqdorini aniqlashda majmualilik (maqsad daraxtining birinchi darajasi).
Korxonaning ishlab chiqarish tuzilmalari – biznes rejada berilgan parametrlarga ega bo’lgan tayyor mahsulot - tizim “kirish”i va uning “chiqish”ini qayta ishlashni ta’minlaydigan korxonalarning asosiy, yordamchi va xizmat ko’rsatuvchi bo’linmalari yig’indisidir. Bo’linmalarning qurilishi xarakteri, ularning miqdori ishlab chiqarishning ixtisoslashtirish, konstentrastiyalash, kooperativlashtirish, kombinastiyalash kabi shakllari bilan aniqlanadi.
Ixtisoslashtirish shakliga muvofiq holda korxonaning ishlab chiqvrish bo’linmalari texnologik (alohida operastiyalarni yoki ish ko’rinishlarini bajarish), predmetli (mahsulotning alohida ko’rinishi yoki uning tarkibiy qismlari) va aralash (predmetli-texnologik) tamoyillar bo’yicha tashkil etiladi. Texnologik tamoyil bo’yicha mashinasozlik korxonalarida quyish, temirchilik, termik, yig’ish stexlari; to’qimachilik korxonalarida – yigiruv, to’quv, bezash (bo’yash) stexlari; metallurgiya korxonalarida – domna pechkasi, po’lat quyish, prokat stexlari tashkil etilgan. Texnik tamoyildan foydalanishda uskunalar turli detallarni qayta ishlash bo’yicha bir turdagi texnologik operastiyalarni bajarishdan kelib chiqqan holda foydalaniladiladi. Uskunalar bir turdagi guruhlar bo’yicha shakllantiriladi: masalan, mexanika stexida bir uchastkada faqat tokarlik stanoklarigina guruhlanishi mumkin, boshqasida esa randalash, yana boshqasida – frezerlar.