Mavzu: Quyma temir-beton texnologiyasi Reja

Mavzu: Quyma temir-beton texnologiyasi
Reja:
1.Kirish
2.Quyma va kuyma-yigma binolarni barpo etish usullari.
3.Koliplarda binolarni barpo etish texnologiyasi
4.Betonlash intensivligini oshirish usullari.
5.Beton korishmasini tayyorlash, tashish va tushashning optimal texnologik sxemalari
6.Betonlash ishlari sifatini ta'minlash buyicha tadbirlar
7.Xulosa
8.Foydalanilgan adabiyotlar


Kirish
Binolarni kuyma usulda barpo etishda amaliyotda sinalgan usullardan foydalaniladi. Usullar betonlashda ishlatiladigan koliplar turiga karab turlanadi. (1-rasm)
• tonnel kurinishdagi kolipda barpo etish ( gorizontal yunalishda chikarib olinadigan);
• vertikal yunalishda chikarib olinadigan kolipda betonlash;
• ora yepma plitalari orasidan chikarib olinadigan kolipda betonlash;
• vertikal sirpanuvchi kolipda betonlash;
• pogonali betonlash bilan binolarni barpo etish;
• kavatlarni kutarish bilan binolarni barpo etish;

Xar bir usul va kolip umumiy xususiyatlari bilan bir katorda aloxida uzlarigagina xos texnologik xususiyatlarga xam ega.

Bugungi kunda juda ilgor usul sifatida vertikal chikarib oluvchi koliplarda binolarni barpo etish uchun usuli keng targib kilinmokda va ishlatilmokda.
Gorizontal yunalishda chikarib olinadigan koliplarda binolar barpo kilish, koliplarni chikarib olish uchun kushimcha maydonning, tusik devorlarning talab etilishi evaziga kimmatrokdir.
Vertikal chikarib olinadigan koliplar tashki va ichki vertikal devorlarni kurishni bir vaktda olib borishni ta'minlaydi. Bu esa kandaydir darajada sistemaning universalligini va texnologikligini oshiradi.
Kuyma ora yepma plitalarni barpo etish juda past sanoatlashgan sikldir. Bu siklning sanoatlashgan, texnologikligini oshirish yunalishida plita uchun tabakali kolipdan foydalanish maksadga muvofikdir.
Tonnel koliplardan foydalanish bilan kolipning buylama yunalishda xarakatlanib binoni barpo etish texnologiyasiga asos so-linadi. Bunda binoning barcha elementlari ichki va tashki buylama devorlar, ora yepma plitalarni barpo etish uzluksiz buladi. Kundalang ichki devorlarni barpo etishda bir oz kiyinchiliklar buladi. «SNIIEP jilisha» ilmiy tekshirish institutining taklifiga (texnologiyasiga) muvofik ora yopma plitalar orasida kundalang yeriklar (oralik-kundalang devor kalinligida) koldiriladi. Inventar koliplar yordamida kundalang ichki devorlar barpo etilib ora yopma plitalarga boglanadi. Lift shaxtalari, santexkabinalar uchun maxsus ochik joylar kuyiladi.

[In reply to Right]
Bunday koliplar urnatilishidan oldin, inventar koliplarda juda yukori anikliklarda tayanch yarus 70-80 sm balandlikda kuriladi. Bu tayanch yarus vertikal sirpanuvchi koliplarda xam kurilishi mumkin. Beton binoning butun perimetri buyicha 30-50 sm kalinlikda tushalib, albatta zichlanadi. Beton 1,5-3 MPa mustaxkamlikni olgach kolip sekin, tekis 20-30 sm/ soat tezlikda kutarila boshlaydi va beton 20-30 sm kalinlikda tushalaveradi. Kolipning kutarilish tezligi betonning kotish sharoiti va mustaxkamlikning erishish sur'atlariga boglik ravishda kabul kilinadi. Betonlashda beton korishmasini tayyorlash, tashish,tushash jaroenlari uchun zarur vaktlarni xisobga olib kotish boshlanishi 3 soatdan oz bulmagan syementlardan foydalaniladi. Beton korishmasi kolip ichiga kulbola yeki mexanizasiyalashgan telejkalarda uzatiladi. Tarkatuvchi strelali beton nasoslarda beton korishmasini uzatish foydalidir.
Kolipni boshlangich kutarilish davrida geometrik ulchamlarning doimiyligini ta'minlash muximdir. Beton perimetr buyicha bir xil kalinlikda oldingi beton katlam kotmasdan oldin tushalishi zarur. Beton korishmasini zichlash davrida zichlagich kolip elementlariga tegib ketmasligi zarur (kolip tebranib pastki beton strukturasini kayta buzishi mumkin). Kolipning betondan ajralishi betonning 0,2-0,3 MPa mustaxkamligida kulay buladi, chunki bu sharoitda beton buzilmaydi va kolipdan oson, tekis ajraladi ( beton kotsa kolipdan ajralishi kiyin buladi).Kolipning xarakat tezligi beton ning zarur mustaxkamlikka erishishi va kolipga minimal yepishishi shartlaridan kelib chikib kuyidagi ifoda bilan aniklanadi.
V = Hon - a - hsl/tr ;
Bunda; Hop - kolip shitining balandligi, m;
a - kolip shitining tepasidan uning ichidagi beton korishmasi tepa sirtigacha bulgan masofa yeki kolipning bush kismi balandligi, m;
hsl - beton korishmasi katlami kalinligi m;
tp - kolipni yechishni ta'minlaydigan mustaxkamlikka erishish uchun zarur vakt.

Ora yopma plitalarni barpo etishda tashkiliy texnologik kiyinchiliklar mavjud. Ora yepma plitalari bir necha xil usulda barpo etiladi: devorlar tula barpo etib bulingach «pastdan-balandga» yunalishida betonlash; kavatlab barpo etish (bunda devor va ora yepma

[In reply to Right]
rasm. Ora yepma plitalarni betonlash usullari. a-«pastdan yukoriga» yunalishda betonlash; b-«yukoridan pastga» yunalishda betonlash; v-siklik usulda betonlash;
1- minorali kran; 2- badya; 3- ora yepma plitasi kolipi; 4-vertikal sirpanuvchi kolip; 5- avtobetonnasos;

plitalarni betonlash birga olib boriladi); «yukoridan-pastga» be-tonlash usuli; devorlarni betonlash jaraeni davrida ikki va uch kavat orkada kolib betonlash .

Kuyma ora yepma plitalarni «pastdan balandga» betonlash usulida inventar ustunchalar va tusinlarga tayangan kolipdan foydalaniladi. Beton korishmasi kran-badya usulida uzatiladi. Betonlangan ora yepma plitasi koliplari betonning zarur mustaxkamlikka erishgani (kolipni yechish va yukni kutarish nuktai nazaridan)dan sung yechib olinadi.
«YUkoridan pastga» yunalishida betonlash AKSH, SHvesiyada keng kullaniladi. Devorlar butun balandligigacha urnatilgach, sirpanuv chi kolip yechib olinmay, uning ishchi poliga plita uchun inventar kolip sim arkonlarga osiladi. Kolip armaturalanadi, betonlanadi va beton kolipni yechish uchun zarur mustaxkamlikka erishgach yechiladi. Kolip pastki kavat plitasi satxigacha tushiriladi va yukoridagi tartibda pastki kavat plitasi barpo etiladi va x.k.
Blokli shitli koliplarda binolarni barpo etish
Blokli shitli koliplarning konstruktiv yechimi jamoat va turar-joy binolarini (kup kavatli) yigma-kuyma va tula kuyma usullarida barpo etish imkoniyatini beradi. Amalietda ichki va tashki devorlarni kuyma, ora yepma plitalari yigma variantda barpo etish keng kullanilyapti. Bundan tashkari, ichki devorlarni kuyma, tashki devorlar va ora yepma plitalarni yigma usulda tiklash xam mumkin. Blokli shitli koliplarda, planda keng maydonlarni egallab turuvchi binolar tiklanadi. Kolip elementlarini montaj kilish uchun minorali kranlardan (KV-503, KV-1602) foydalaniladi. Ishlab chikarishni potok usulida tashkil kilishda binoning xar bir kavati koliplarni montaj kilish armaturalash, betonlash okimlari uzluksiz ishlashlari uchun bir xil xajmlarga, mexnat xarajati sarfiga ega bulgan zaxvatkalarga bulinadi. Kuyida 3 rasmda 16 kavat uyni zaxvatkalarga bulish sxemasi kursatilgan.
Birinchi, ikkinchi, uchinchi zaxvatkalarda betonlash ishlari tugagach koliplar IV, V zaxvatkalarga kuchiriladi. III zaxvatkadagi kolip omborxonaga uzatiladi. Kavat tula barpo etib bulingach I, II,III zaxvatkalari uchun yana kayta yigiladi.

[In reply to Right]
rasm. Bino zaxvatkalari buyicha kolip sistemalarini montaj kilishning texnologik ketma-ketligi.

Koliplar komplektiga ichki va tashki devor panellari, yon va burchak shitlari, deraza va eshik urinlarini koldiruvchi kurilmalar, maxkamlash va biriktirish detallari kiradi. Barcha tashki panellar tusik devorli ishchi nostillarga ega.Birinchi kolip bloklari urnatiladi, sungra unga panellar, shitlar biriktiriladi.

Koliplar va shitlar panellar orasidagi choklarning germetikligini ta'minlash uchun diametri 400 mm.li jgut pukak shnur kuyib chikiladi. Armatura elementlari odatda, boglanib biriktiriladi.
Yengil beton korishmasi suvga tuyingan tuldiruvchilar asosida tayyorlangan bulsa 45-60 min. kuruk tuldiruvchilar asosida tayyorlangan bulsa, 30-40 min.dan oshmagan muddatda tashib keltirilishi zarur. Devor kalinligiga karab keramzit beton zichligi va uning xarakatchanligi tanlanadi. Konus chukishi 9-12 sm. bulishi tavsiya etiladi. Betonlash ishlari zaxvatkada kolip urnatish armaturalash ishlari tugagach boshlanadi.
Beton korishmasi koliplarga badyalarda uzatiladi. Oldingi beton sirtidan syement plenkasi olib tashlanadi. Beton korishmasi kalinligi 50 sm.li katlamlar kurinishida uzluksiz ravishda tushaladi.
CHukur tebranuvchi tebratgich bilan zichlanadi. Beton korishmasining erkin tushash (tukish) balandligi 3 m dan oshmasligi kerak. Betonlash davrida elektr simlarini utkazish uchun kanal xosil kiluvchi materiallar kuyilishi lozim. Beton korishmasi zichlanaetganda tebratgichning urnatilish joylari orasidagi masofa 1,5 Rt (ta'sir radiusiga bir yarim baravar ortik masofa) bulishi va tebratgichning eski katlam betoniga 5..10 sm kirishi talab etiladi. Tebratgichning armatura elementlariga, kolipga tegib ketishi takiklanadi. Beton urtacha 1 MPa mustaxkamlikni olgach kolip yechiladi. Kolip elementlari bush maydonda tuplanishib tozalanadi, moylanadi va keyingi zaxvatkaga kuchiriladi.
Bir vaktda 3-4 ta bir xil binoni barpo etish talab etilsa, koliplar komplekti bitta kavatga yetadigan darajada bulishi kerak. Xar bir binoning bir kavati bir zaxvatka deb yuritiladi. Barcha ishlar potok usulida olib boriladi. Bunda ish kuyidagicha tashkil etilishi mumkin. Bir vaktning uzida 1 zaxvatkada devorlar uchun kolip urnatish va armaturalash, 2 zaxvatkada yigma konstruksiyalar (zina elementlari, peregorodka, santexkabina) montaji, 3-zaxvatkada ora yepma plitalar uchun kolip urnatish va armaturalash ishlari bajarilishi mumkin. Betonlash ishlari aloxida okim (potok) bilan olib boriladi (4-rasm). Ishning bunday tashkil etilishida koliplar sistemasi, kran lardan effektiv foydalanish va texnologik tanaffuslarga barxam berish, ish maromi va sifatini oshirish imkoniyatlari tugiladi.

rasm. Vertikal chikarib olinuvchi koliplarda binolarni
potok (okim) usulida barpo etish sxemasi.

Vertikal chikarib oluvchi blok-kolipning ora yepma plitalar kolipi bilan birgalikda ishlab binolarni tula kuyma usulda barpo etishi keyingi rivojlanish davriga tugri keladi.

Kolip sistemasidagi uzgarishlar betonlash ishlari texnologiyasiga xam kator uzgarishlar kiritadi. Bu usulda avval ora yepma plitasi uchun kolip yigiladi, plita betonlanadi. Tayyor plitaning (xali kolip yechib olinmagan) ustiga blok kolip urnatiladi. Devorlar betonlanadi. Beton kerakli mustaxkamligiga erishgach avval blok kolip yechib olinadi. Ora yepma plitasi kolipi maxsus koldirilgan teshikdan


Xulosa
Xuosa qilib aytganda, Temirbeton konstruksiyalar — temirbetonlai tayyorlangan elementlar va ularning birikmalari. Tayyorlanish usuliga koʻra, monolit (yaxlit), yigʻma va yigʻmakuyma xillari boʻladi. Temirbeton konstruksiyalar k. yangi paydo boʻlgan davrlarda (19-asr oxiri, 20-asr boshlari) monolit varianti kengtarkaldi. 20-asr oʻrtalaridan boshlab yigʻma Temirbeton konstruksiyalar k. ham paydo boʻla boshladi. Endilikda qurilishni yigʻma Temirbeton konstruksiyalar k. siz tasavvur etib boʻlmaydi. Monolit Temirbeton konstruksiyalar k. poydevorlar, gidrotexnika va melioratsiya inshootlari, rezervuarlar, suv bosimi minoralari, bunker va silos minoralari qurishda ishlatiladi. Ayniqsa, zilzilabardosh imoratlarni qurishda juda qoʻl keladi, chunki poydevor, ustun, toʻsin va yopmalarning yaxlit holda ishlanishi binoning zilzila bardoshligini taʼminlaydi. Yigʻma Temirbeton konstruksiyalar k. ixtisoslashgan zdlarda, mexanizatsiyalashgan ochiq poligonlarda yoki qurilish maydonlarida tayyorlanadi va inshoot kuriladigan joyga tashib keltirilib, koʻtarish kranlari vositasida yigʻiladi (montaj qilinadi). Yigʻma Temirbeton konstruksiyalar k. ning monolit konstruksiyalardan afzalligi shundaki, qolip tayyorlash uchun ketadigan mehnat va yogʻoch sarfi bir necha marta qisqaradi (Oʻzbekistonda yogʻoch kamligi uchun buning ahamiyati katta), qurilish muddati kamayadi va narxi ham ancha arzonlashadi, konstruksiyalarning sifati ortadi. Temirbeton - beton va poʻlat armatura birikmasidan iborat konstruksiya va buyumlarning umumiy nomi. Temirbeton 19-asrda kashf etilgan.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Afanasev A.A. "Vozvedeniya zdaniy i soorujeniy iz monolitnogo jelezobetona" M. SI. 1990 g. 384 str.
2. Badin G.M. i dr. "Texnologiya stroitelnogo proizvodstva".Leningrad, SI, 1987 606 str.
3. Atoev S.S. i dr. "Texnologiya, mexanizasiya i avtomatizasiya stroitelstva", M. VSH. 1990g. 592 str.