Mavzu: Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot va uning tahlili Reja: Kirish Asosiy qism

1-rasm. Xalqaro standartga asoslanda Pul oqimlari hisobot namunasi⁹
Misolda keltirilgan korporatsiyasining pul oqimlari to'g'risidagi hisoboti sarlavhasi summalar 2021 yil 1 yanvardan 31 dekabrgacha bo'lgan yil davomida sodir bo'lganligini ko'rsatadi.
Qalin shriftda siz Pul oqimlari hisobotining uchta bo'limi uchun sarlavhalarni ko'rasiz. Ko'pgina korporatsiyalar "Pul oqimlari" ni o'tkazib yuboradi va shunchaki pastki sarlavhalar sifatida quyidagilarni ko'rsatadi:
- Operatsion faoliyat;
- Investitsiya faoliyati;
- Moliyaviy faoliyat.
Ba'zi miqdorlar qavs ichida ko'rsatilgan, boshqa miqdorlar esa yo'q. Biz ularni keyinroq batafsil ko'rib chiqamiz, ammo investitsiya faoliyati uchun ko'rsatilgan miqdorlarni ko'rib chiqish orqali texnikani tanishtiramiz:
Investitsion faoliyat bo’limida (cash flows from investing) keltirilgan (300 000) summa (capital expenditures) - 300 000 AQSh dollari miqdoridagi naqd pul to'langanligini, naqd pul oqimi bo'lganligini yoki kompaniyaning naqd pul qoldig'ini kamaytirganligini bildiradi. Qavslar ma’nosini kompaniyaning pul mablag'lari balansiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan deb ham qarash mumkin. 40 000 summa (proceeds from sale of equipment) esa 40 000 AQSh dollari miqdoridagi naqd pul olinganligini, naqd pul oqimi bo'lganligini yoki kompaniyaning naqd pul qoldig'ini oshirganligini ko'rsatadi. Qavssiz summalar ham kompaniyaning pul mablag'lari balansiga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan deb hisoblash mumkin. (260 000) summa (net cash used for investing activities - investitsiya faoliyati uchun ishlatiladigan sof naqd pul sifatida tavsiflanadi. "Sof" (300 000) naqd pul oqimi va 40 000 pul oqimining kombinatsiyasini anglatadi.
Yil davomida naqd pulning sof o'sishi qatorida (net increase in cash during the year) ko'rsatilgan 92 000 summasi har bir bo'lim summasining kombinatsiyasi hisoblanadi: 262 000 + (260 000) (bunda, summa qavsda bo’lganligi bois manfiy deb hisoblanadi) + 90 000. Ushbu sof summa yoki umumiy jami ijobiy miqdor bo'lganligi sababli, u qavslarsiz ko'rsatiladi va yil davomida naqd pulning sof o'sishi sifatida tavsiflanadi.
E'tibor bering, yil davomida naqd pulning sof o'sishi (yoki sof kamayishi) yil oxiridagi naqd pulni ko'rsatish uchun yil boshidagi naqd pul (cash at the beginning of the year) bilan birlashtiriladi. Bizning misolimizda bu 92 000 + 101 000 = 193 000 dollar. Yil oxiridagi 193 000 (cash at the end of the yar) AQSh dollari miqdoridagi qoldiq kompaniyaning 2021 yil 31 dekabrdagi balansidagi naqd pul qoldig'iga mos kelishi kerak.
Nihoyat, barcha moliyaviy hisobotlarning pastki qismida o'quvchiga moliyaviy hisobotga eslatmalarni o'qishni bildiruvchi jumla mavjud. Buning sababi shundaki, barcha xo'jalik operatsiyalarini moliyaviy hisobotlar ko'rinishidagi summalar sifatida etarli darajada ifodalash mumkin emas.