|
Mavzu: Praksis va uning turlari Reja 1.Praksis turlari va uning axamiyati 2. Praksisni bola rivojlanishiga umumiy ta’sir. 3.Praksisni asosiy funksiyalari Asosiy atama va tushunchalar: Oliy psixik funksiyalar, neyropsixologiya, fiziologik funksiyaalar, neyropsixologiya predmeti, neyropsixologik tadqiqot,bosh miya, ruxiy jarayonlar, miyaning ontogenetik rivojlanishi, individual xususiyatlar, korreksion ta’lim, funksional tizimlar OPFning lokalizatsiyasi haqidagi ta’limot tarixidan - Miyaning turli bо‘limlari turlicha vazifa bajarishi, ya’ni bir xil funksiyani bajarmasligi haqidagi ta’limot neyropsixologiyaning fan sifatida tashkil etilishidan ancha oldin yuzaga kelgan. U avvalambor Fransiyalik nevrolog Frans Gall nomi bilan bog‘liq. Gal miyaning bir xil shakldagi tuzilmasi turlicha organlardan tashkil topganligini birinchi bо‘lib taxmin qildi. Ilmiy asoslar tarixini bir asr (XIX asr о‘rtalaridan XX asr о‘rtalarigacha) davomida kuzatib borgan G.Xedning ilmiy ishlarida F.Gall bu fikrga qanday kelgani ma’lum qilinadi.
F.Gall bolaligida yaxshi о‘qiydigan bir bola bilan birga tahsil oldi va о‘sib ulg‘aydi. Agar nimanidir yodlash kerak bо‘lsa bu bola va boshqa ayrim о‘quvchilar Gallni sezilarli natijalar bо‘yicha ortda qoldirishar edi, lekin yozma ishlarda Gall ustun kelardi. F.Gall shuni sezdiki, og‘zaki matnlarni yaxshi eslab qoluvchi, xotirasi yaxshi bu bolalarning kо‘zlari katta bо‘lib, qoshlarining ustida dо‘ngliklar mavjud edi. U shuning asosida tez yodlab olish bilan bog‘liq bо‘lgan yaxshi xotira qobiliyati orbitaning ortqi qismlaridagi miya bо‘limlarida joylashgan degan fikrga keladi. Shuning asosida sо‘zlarni eslab qolishga yordam beruvchi xotira miyaning peshona sohasida joylashgan degan fikrga kelgan. U butun hayoti davomida turli odamlarning bosh suyagi tuzilishiga e’tibor berdi va buni ularning qobiliyatlari bilan bog‘lashga harakat qildi. Bu qarashlar asosida ilmning butun bir sohasi - frenologiya (grekcha phren - "qalb") yuzaga keldi, u insonlarning bosh suyagi tuzilishiga qarab ularning xarakteri va qobiliyatlarini aniqlashga qaratilgan. F. Gallni frenologiyaning asoschisi deb e’tirof etishdi, lekin о‘sha paytdan hanuzgacha bu sohaga shubha bilan qaraladi. F.Gallning qarashlari din va axloq qoidalari uchun tо‘g‘ri kelmaydi deb hisoblandi, uning ma’ruzalari Kayzerning shaxsiy xati orqali ta’qiqlab qо‘yildi. Biroq F.Gallning frenologik tasavvurlari qay darajada baholanmasin ular katta ahamiyatga ega bо‘ldi. Ular miyada alohida vazifalarni bajaruvchi alohida bо‘limlarning mavjudligi haqidagi g‘oyaning shakllanishiga asos bо‘ldi. Bu esa miyaning ortiq bir asosli modda sifatida qabul qilinmasligiga olib keldi. - F.Gall bolaligida yaxshi о‘qiydigan bir bola bilan birga tahsil oldi va о‘sib ulg‘aydi. Agar nimanidir yodlash kerak bо‘lsa bu bola va boshqa ayrim о‘quvchilar Gallni sezilarli natijalar bо‘yicha ortda qoldirishar edi, lekin yozma ishlarda Gall ustun kelardi. F.Gall shuni sezdiki, og‘zaki matnlarni yaxshi eslab qoluvchi, xotirasi yaxshi bu bolalarning kо‘zlari katta bо‘lib, qoshlarining ustida dо‘ngliklar mavjud edi. U shuning asosida tez yodlab olish bilan bog‘liq bо‘lgan yaxshi xotira qobiliyati orbitaning ortqi qismlaridagi miya bо‘limlarida joylashgan degan fikrga keladi. Shuning asosida sо‘zlarni eslab qolishga yordam beruvchi xotira miyaning peshona sohasida joylashgan degan fikrga kelgan. U butun hayoti davomida turli odamlarning bosh suyagi tuzilishiga e’tibor berdi va buni ularning qobiliyatlari bilan bog‘lashga harakat qildi. Bu qarashlar asosida ilmning butun bir sohasi - frenologiya (grekcha phren - "qalb") yuzaga keldi, u insonlarning bosh suyagi tuzilishiga qarab ularning xarakteri va qobiliyatlarini aniqlashga qaratilgan. F. Gallni frenologiyaning asoschisi deb e’tirof etishdi, lekin о‘sha paytdan hanuzgacha bu sohaga shubha bilan qaraladi. F.Gallning qarashlari din va axloq qoidalari uchun tо‘g‘ri kelmaydi deb hisoblandi, uning ma’ruzalari Kayzerning shaxsiy xati orqali ta’qiqlab qо‘yildi. Biroq F.Gallning frenologik tasavvurlari qay darajada baholanmasin ular katta ahamiyatga ega bо‘ldi. Ular miyada alohida vazifalarni bajaruvchi alohida bо‘limlarning mavjudligi haqidagi g‘oyaning shakllanishiga asos bо‘ldi. Bu esa miyaning ortiq bir asosli modda sifatida qabul qilinmasligiga olib keldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
