Bog'liq Pedagogik psixologiya fanining predmeti,maqsad va vazifalari kurs ishi 1
2 .2. Rivojlantiruvchi ta'limning psixologik asoslari Ta’lim jarayoni alohida tashkil etiladigan hamda boshqariladigan faoliyat bo‘lib, u o’quvchi laming o‘quv faoliyatlarini tashkil etadi va ularni boshqaradi. Ta’lim jarayoni besh elementdan iborat:
1. Ta’limning maqsadi — nima uchun o‘qitish kerak?
2. Ta’limning mazmuni — nimaga o‘qitish kerak?
3. Ta’limning metodlari, usullari va pedagogik muloqot yo‘llari.
4. Ta’lim beruvchi.
5. O‘quvchi.
Ta’lim jarayonini tashkil etish ideal va amaliy faoliyatning u
yoki bu turini muvaffaqiyatli tashkil etish uchun zarur bo‘lgan
tashqi olamning muhim ahamiyatli xossalari xususidagi axborotning oczlashtirilishi;
— faoliyatning barcha turlari tarkib topgan usullar va jarayonlarning o‘zlashtirilishiga;
— maqsadga muvofiq keladigan usullar va jarayonlarni to‘g‘ri
tanlash va foydalanishga bog‘liq.
Ta’lim jarayoni muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun o‘quv faoliyati
quyidagi talablarga javob berishi lozim:
1. Motivatsiya, ya’ni o‘qituvchi yaxshiroq o‘qitishga, o‘quvchi
esa yaxshiroq o‘qishga harakat qilishi.
2. Ta’limning rivojlangan va egiluvchan tuzilishga egaligi.
3. Ta’limning turli shakllarda amalga oshirilishi.
O‘qituvchiga o‘z ijodiy pedagogik imkoniyatlarini to‘liq amalga oshirishi, o‘quvchilarga bilim, ko‘nikma va malakalarni o‘zlashtirish uchun o‘z individual xususiyatlari va imkoniyatlaridan foydalanish uchun faoliyatni turli shakllarda amalga oshirilishi. Ta’limning zamonaviy texnik vositalar yordamida bajarilishi
Yuqorida keltirilgan ta’lim va o‘qishga qo‘yilgan talablarni
o‘quv faoliyatining o‘zaro bog‘liq ikki jihati bo‘yicha alohida
ko‘rib chiqamiz. Ta’lim motivatsiyasi o‘quvchilarning o‘quv materialini yaxshiroq o‘zlashtirishiga shaxsiy qiziqishini anglatadi. o‘qituvchining faqat moddiy qiziqishlarini qondirish, yoki ishsiz qolmaslik, qisqarishga tushmaslik uchungina ta’lim berishi, muvaffaqiyatsizlikdan qochish motivatsiyasi bilan bog‘liq bo‘lib, bunda pedagogik faoliyatda yaxshi natijalarga erishish mumkin emas. Ta’lim
mahsuldorligini oshirishdagi dastlabki vazifa uni chuqur va ko‘p
motivatsiyali jarayonga aylantirishdir. O‘qituvchi o‘quvchilarni
o‘qitish jarayonida o‘z hayotining asosiy mazmuni va maqsadini
ko‘ra boshlaganida ta’lim samarali bo‘ladi.
Ta'lim va rivojlanish muammosini rivojlantirishga L.S.Vigotskiy katta hissa qo'shgan. U taraqqiyotda yangining paydo bo'lishining manbai bo'lgan va u bilan birlikda bo'lgan ta'lim doimo undan oldinda bo'lishi kerak, degan xulosaga keldi (tarbiya taraqqiyotga olib keladi). Ta'lim rivojlanishni rag'batlantirish bilan birga, ayni paytda unga tayanadi, allaqachon erishilgan rivojlanish darajalarini hisobga oladi va o'quvchi psixikasi rivojlanishining ichki qonuniyatlarini e'tiborsiz qoldirolmaydi.
L.V.Zankov. Ta'limning asosiy vazifasi - bilimlarni uzatish emas, balki shaxsni rivojlantirish.
Prinsiplar: - yuqori darajadagi qiyinchilikda o'rganish printsipi (qiyinlik o'lchoviga rioya qilish, to'siqlarni engib o'tish, o'rganilayotgan hodisalarning o'zaro bog'liqligini tushunish va tizimlashtirish (o'rganishdagi muammolar bilan bog'liq bo'lishi mumkin)).
Nazariy bilimning yetakchi roli tamoyili, unga ko‘ra, predmet doirasidagi va sub’ektlar o‘rtasidagi tushunchalar, munosabatlar, aloqalarni rivojlantirish ko‘nikmalarni rivojlantirishdan kam emas.
Talabalarning o'z ta'limini bilish printsipi. U fikrlashni rivojlantirishga, o'zini o'qitish sub'ekti sifatida tushunishga qaratilgan.
Barcha o'quvchilarning rivojlanishi ustida ishlash printsipi (individual xususiyatlarni hisobga olish kerak, ammo mashg'ulot har bir kishini rivojlantirishi kerak, chunki rivojlanish - bu mashg'ulot natijasidir)
L.V.Zankov tizimining o'ziga xos xususiyatlari: * maktab o'quvchilarining yuqori umumiy rivojlanishiga e'tibor berish; *trening o'tkaziladigan yuqori darajadagi qiyinchilik; *o'quv materialining tez sur'ati; *nazariy bilimlar salmog‘ining keskin ortishi.
Ushbu ta'lim tizimi o'quvchilarning tafakkurini, hissiy sohasini rivojlantiradi, o'qilayotgan narsaning umumiy ma'nosini, asosiy mazmunini tushunish va aniqlashga o'rgatadi. Yaratilgan tasvirning yaxlitligi, idrokning yaxlitligi, matnni tushunishning yaxlitligi rivojlanish sub'ektlarini keyingi chuqurlashtirish va farqlash uchun asos va boshlang'ich nuqtadir.
Rivojlanayotgan ta'lim tizimi VV Davydov.
O'quv jarayonida nazariy fikrlashni rivojlantirish. Ta’lim mazmunining asosini ilmiy tushunchalar tizimi (umumiydan xususiyga, mavhumdan xususiyga, tizimlilikdan birlikka) tashkil etadi. * Mavjudlik printsipi - mavjud bo'lgan narsa beriladi, lekin rivojlanish sur'ati va mazmunini nazorat qilish mumkin bo'lgan darajada (talablar, tarbiyaviy ta'sirni tashkil etish orqali). * Ong printsipi. "Nima qilayotganingizni biling va tushuning." Ammo ong talaba bilimni tugallangan shaklda emas, balki ularning kelib chiqishining umumiy shartlarini aniqlagandagina amalga oshadi. Faoliyat jarayonida va nazariy tushunchalar shaklida olingan bilimlar ob'ektlarning ichki sifatlarini aks ettiradi va amaliy muammolarni hal qilishda tubiga yo'naltirishni ta'minlaydi. *Vizualizatsiya printsipi - ob'ektivlik printsipiga qarama-qarshilik, ya'ni. ob'ektning tashqi xususiyatlarini emas, balki mazmunini ochish uchun bajarilishi kerak bo'lgan harakatlarning aniq ko'rsatkichi.
Rivojlantiruvchi ta'limning natijasi har bir o'quvchining o'quv sub'ekti va shaxs sifatida erkin rivojlanishidir. Erkin rivojlanish - bu oldindan belgilangan me'yorga bo'ysunmaydigan, u standartlarga ega emas. Rivojlanayotgan ta'lim an'anaviy va boshqa ta'lim turlarini rad etish o'rniga, to'ldiradi.
