Mavzu: O’rta ta’limda olingan bilimlarni takrorlash hozirgi o'zbek adabiy tili ta'limi asoslari

Savol va topshiriqlar:

1.Harf nima?

2.Harf va fonema munosabati qanday?

3.Alifbo nima?

4.Yangi o’zbek alifbosida undoshlar qanday ifodalangan?

-19-

6.Ong, tong, manglay, arang, kelinglar so’zlari tarkibida kelayotgan ng tovushiga izoh bering.

7.Jon, jonajon, ajdar, g’ijjak, jahon so’zlari tarkibidagi J tovushining aytilishi va yozilishini tushuntirib bering.

8.Undosh tovushlar deb qanday tovushlarga aytiladi?

9.Jarangsiz undosh tovushlarning xususiyatlari haqida gapiring

-20-
9-Dars.Tovush o’zgarishlari

Reja:

1.Yozuvda aks etadigan tovush o’zgarishlari

2.Yozuvda aks etmaydigan tovush o’zgarishlari
Nutq jarayonida tovushlarni ketma-ket keltirish yoii bilan turli xil ma'noli birliklarni hosil qilamiz. Masalan, t-o-sh, b-o-sh, q-o-l.

Yuqoridagi so'zlar tarkibidagi tovushlar alohida-alohida emas, balki uzluksiz talaffuz qilinadi, so'zlar uzluksiz talaf-fuz qilinganda, uning tarkibidagi bir tovush hali toiiq talaf­fuz qilinmay turib, nutq a'zolari ikkinchisiga tayyorlanib turadi. Natijada tovushlar zanjiri vujudga keladi.

Talaffuz qulayligiga intilish harakati tufayli nutq jarayo­nida tovushlar zanjirida turli fonetik o'zgarishlar ro'y beradi.