Мавзу: Органик (маҳаллий) ва минерал ўғитлар. Режа: Ўсимликларнинг озиқланиши

Кальцийли селитра-Са(NO3)2 таркибида 15% азот тутади. Кальцийли селитра 40-48% ли нитрат кислотани оҳак ёки бор билан нейтраллаб олинади. Кальцийли селитра биринчи синтетик азотли ўғит бўлиб, 1905 йили Норвегияда олинган (шу боис «Норвегия селитраси» деб юритилади).

Натрийли селитрани турли тупроқларда барча экинларга қўллаш мумкин. Айрим экинлар (масалан, илдизмевалилар) таркибида натрий бўлган азотли ўғитларга ўта талабчан бўлиб, ҳосилдорлиги билан бир каторда маҳсулот сифатини ҳам яхшилайди. Ўғит таркибидаги натрий қанд моддаларини баргдан илдизга томон кўпроқ оқиб тушишига имкон беради.

Мочевина (карбомид)-СО(NН2)2. Синтетик мочевина оч тусли заррабин модда булиб, таркибида 46% азот тутади. Мочевина СО2 ва аммиакни юқори босим остида таъсирлашиши асосида олинади.

Мочевина сувда яхши эрийди, гигроскопиклиги ҳароратнинг ошишига мос равишда ортиб боради. Узоқ сақланганда ёпишиб муштлашиб қолади. Физикавий хоссаларини яхшилаш учун гранулаланади (0,2- 1,0 ёки 1-1,25 мм катталикда) ёки ёғли моддалар қўшилади. Мочевина тупроқда тўла эрийди.

Мочевинанинг асосий ўғит сифатида ишлатиш ёки барча экинларга қўшимча озиқлантиришда, сабзавот ва мевали дарахтларга илдиздан ташқари озиқлантиришда қўллаш мумкин. Донли экинлар мочевина билан кеч муддатларда озиқлантирилса, оқсил миқдори сезиларли даражада ошади. Мочевинанинг бошқа азотли ўғитлардан фарқли улароқ юқори концентрацияси ҳам (5% дан ортиқ баргларни куйдирмайди. Ем-хашакка қўшиб берилган мочевина чорва молларининг жадал ривожланишига ёрдам беради.

Озиқланиш муҳитида фосфор жуда кам бўлганда, ўсимликларнинг поя ва барглари ўсишдан тухтайди, уруғларни маҳсулдорлиги пасаяди. Ташқи белгилар сифатида эса барг чеккаларининг буралиши ва бинафша тусга ўтишини кузатиш мумкин.

Озиқланиш муҳитида фосфор жуда кам бўлганда, ўсимликларнинг поя ва барглари ўсишдан тухтайди, уруғларни маҳсулдорлиги пасаяди. Ташқи белгилар сифатида эса барг чеккаларининг буралиши ва бинафша тусга ўтишини кузатиш мумкин.