Мавзу: Органик (маҳаллий) ва минерал ўғитлар. Режа: Ўсимликларнинг озиқланиши

Ишлов берилмайдиган (қуриқ) тупроқлардаги фосфорнинг миқдори асосан она жинс таркибига боғлиқ бўлиб, отқинди тоғ жинслари тахминан 0,275% фосфор тутгани ҳолда, улардан шаклланадиган тупроқлар таркибидаги фосфор миқдори 0,14% дан ошмайди.

Тупроқдаги ялпи фосфор миқдорини 100% деб олсак, подзол тупроқларнинг ҳайдалма қатламида 70, сур тусли ўрмон тупроқларида 56, қора тупроқларда 65, бўз тупроқларда 86% и минерал ҳолатдир.

Фосфорли ўғитлар эрувчанлиги ва ўсимлик томонидан ўзлаштирилишига кўра 3 гуруҳга бўлинади.

1. Сувда нисбатан яхши эрувчан фосфорли ўғитлар: оддий суперфосфат ва қўш суперфосфат.

2. Сувда кам эрувчан, бироқ кучсиз кислоталарда (2% ли лимон кислотасида) яхши эрийдиган фосфорли ўғитлар: преципитан, томасшлак, термофосфатлар, фторсизлантирилган фосфат.

3. Сувда эримайдиган, фақат кислоталарда яхши эрийдиган фосфорли ўғитлар: фосфорит уни, суяк уни.

Фосфорли ўғитлар бошқа минерал ўғитларга нисбатан сувда кам эрийди. Бундан ташқари аксарият ўсимликларни фосфорга бўлган талаби ҳосил нишоналари пайдо бўла бошлаган даврида ортади. Шунинг учун фосфорли ўғитларнинг йиллик меъёрини тахминан 60-70 фоизини кузги шудгор остига яъни асосий ўғитлашда бериш тавсия этилади. Фосфорли ўғитларни қўллашни иккинчи муддати уруғ экиш билан бир вақтда (10- 12%) тупроқга киритишдир.

Фосфорли ўғитлар бошқа минерал ўғитларга нисбатан сувда кам эрийди. Бундан ташқари аксарият ўсимликларни фосфорга бўлган талаби ҳосил нишоналари пайдо бўла бошлаган даврида ортади. Шунинг учун фосфорли ўғитларнинг йиллик меъёрини тахминан 60-70 фоизини кузги шудгор остига яъни асосий ўғитлашда бериш тавсия этилади. Фосфорли ўғитларни қўллашни иккинчи муддати уруғ экиш билан бир вақтда (10- 12%) тупроқга киритишдир.

Сабаби уруғдан униб чиққан ниҳол ниҳоятда нимжон ва шу сабабли озиқа моддаларга мухтож бўлади. Шунинг учун экиш билан бирга берилган ўғит уларни баравж ривожланишига, касаллик ва зараркунандалар таъсирига чидамли бўлишига, оқибатда ҳосилдорликни сезиларли даражада ортишига хизмат қилади. Қўшимча озиқлантиришни чопиқ талаб экинларга 10-12, имкони бўлса 14-16 см чукурликка бериш зарур.