Mavzu: Mustaqillik va ona tili haqida suhbat

Traktor, teatr kabi so’zlar rus tilidan olingan.
Radio, teatr, kakao so’zlari tarkibidagi tovushlar, ularning yozilishi ham izohlanadi.
O’quvchilar shu so’zlarni qatnashtirib yozgan gaplarini o’qiydilar. Shabnam, chavandoz kabi so’zlarning tahlili ham o’tkazilib, ularda harf birikmasi borligi, tovushlar soni bilan harflar soni to’g’ri kelmasligi aytiladi.
Doskaga so’zlarga mos keladigan katakchalar chiziladi. O’quvchilar katakchalarni mustaqil ravishda to’ldiradilar.
— Sabzi so’zi necha bo’g’inli so’z? (2 bo’g’inli so’z.)
— Sabzi so’zida, nechta unli va nechta undosh tovush bor? 2 ta unli va 3 ta undosh tovush bor.)
— Sabzi so’zini qanday talaffuz qilamiz? (Sabzi tarzida aytamiz.)
— Bu so’zning aytilishi va yozilishida qanday farq bor ekan? (Talaffuzda 5 ta tovush, yozganda ham 5 ta harf ishtirok etadi.)
— Choynak so’zini talaffuz qilganimizda nechta tovush ishtirok etadi? (6 tovush ishtirok etadi.)
— Katakchalar nima uchun 7 ta ekan? (Chunki ch harf birikma )
— Qovoq so’zida qanday undosh tovushlar bor? (q, v, q undosh tovushlari bor.)
— Handalak so’zida nechta unli tovush ishtirok etgan? (3 ta unli tovush ishtirok etgan.)
— Demak, bu so’z nechta bo’g’inga bo’linadi? (3 ta bo’g’inga bo’linadi.)
— Qulupnay so’zi ham shu tartibda tahlil qilinadi.
3. Darslik bilan ishlash.
95- mashq. O’quvchilar topishmoqni ifodali o’qiydilar. Javobini topadilar.
Bir narsa bor ko’p asl,
Seni etar mustaqil.
U ilmingni boyitar,
Kamroq bo’lsa koyitar,
O’zingda border bil,
Boshingdagi bu ________ (aql)
— Topishmoq nima haqida ekan? (Aql haqida.)
—Topishmoq qanday yo’lda yozilgan? (She’riy yo’lda yozilgan.)
— Aql so’zida qanday unli va undosh tovushlar bor? (2 ta undosh q, l va bitta unli a tovushi bor .)
— She’rda jami qanday unli tovushlar bor? ( a, o, i, u, o’, e unlilari bor.)
— O’zbek tilida nechta unli tovush mavjud? (6 ta unli tovush mavjud.)
— Undoshlar-chi? (24 ta.)
— Unli va undoshlarning farqini ayting. (Unli tovushlar talaffuzda to’siqqa uchramaydi va unlilarda ovoz ishtirok etadi. Undoshlarni talaffuz qilganimizda ular to’siqqa uchraydi va bu tovushlarda shovqin, qisman ovoz ishtirok etadi.)
— She’riy topishmoqning muallifi kim? (P. Mo’min.)
— Siz P. Mo’minning qanday she’rlarini yod olgansiz?
O’quvchilar topishmoqni daftarga yozadilar. Unli harflarning tagiga chizgach, matnni darslikka qarab tekshiradilar.