Мавзу: Логометрлар. Қаршилик термометрлари билан ишлатиладиган кўприк схемалар. Режа

9- маъруза
Мавзу: Логометрлар. Қаршилик термометрлари билан ишлатиладиган кўприк схемалар.


Режа:

1. 
   Логометр ва унинг тузилиши.
   
2. 
   Мувозанатлашган ва мувозанатлашмаган кўприк схемалар.
   
3. 
   Автоматик мувозанатлашган кўприк схемалар.
   

Л огометрлар. Магнитоэлектр логометр, кўпинча, техникавий қаршилик термометрлари билан биргаликда температурани ўлчаш учун қўлланилади. Логометрнинг ишлаш принципи икки электр занжиридаги токлар нисбатини ўлчашга асосланган. Занжирлардан бирига қаршилик термометри, иккинчисига эса ўзгармас қаршилик уланган. 9.1-расмда логометрнинг схемаси келтирилган. У ўзаро ва стрелка 3 билан бикр қилиб маҳкамланган иккита 1 ва 2 рамачалардан иборат. Бу рамачалар эса доимий магнит қутб учликлари 4 ва 5 билан ўзак орасидаги ҳаво тирқишида жойлаштирилган. Бу тирқиш бир текис қилинмаган, шунинг учун магнит индукцияси қийматлари унинг турли нуқталарида (рамачалар ва стрелканинг бурилиш бурчаклари турлича бўлганда) турлича бўлади. Марказдан қутб уч­ликлари четларига қараб ҳаво тирқиши камаяди ва мос равишда марказдан қутб учликлари четларига қараб тирқишда маг­нит индукцияси ўсади.
Логометрнинг иккала рамачаси битта ўзгармас ток манбаи Е дан таъминланади, улар айланувчи моментлари бир-бирига қарши йўналадиган қилиб улан­ган. Айланувчи моментлар М₁ ва М₂ нинг қиймати мос равишда қуйидагига тенг:
(9.1)
(9.2)
бунда С₁ ва С₂ – рамачаларнинг геометрик ўлчамлари ва улардаги сим ўрамлари сони билан аниқланадиган ўзгармас коэффициентлар; В₁ ва В₂ – рамачалар жойлашган жойдаги магнит индукциялари; I₁ ва I₂ – рамача­лардан ўтаётган ток кучлари.
Рамачалар қаршилиги тенг, яъни R₁ = R₂ ва R = R_t бўлса, I₁ = I₂ ва M₁ = M₂ бўлиб, қўзғалувчи система мувозанат ҳолатда бўлади. Агар термометр қаршилиги ўзгарса, рамачалардан бирида ток кучаяди, шу сабабли моментлар мувозанати бузилади, қўзғалувчан система эса ҳаракатга келади.