Мавзу: Корхоналар банкротлигини олдини олиш ва уни со¨ломлаштириш й¤налишлари

tugatish jarayoni asosiy maqsad emas, balki vosita, ya’ni korxonalarning sog’lom, barqaror moliya-xo’jalik faoliyati yuritishlariga intilishlari uchun rag’bat ekanligi. Bu tamoyilga amal qilinishi faoliyat yuritmayotgan yoki iqtisodiy nochor korxonalarni tugatishga qandaydir kampaniya sifatida yondashish, tugatishning yalpi usul va vositalaridan foydalanish holatlarining oldini oladi. Eng muhimi, har bir tugatilayotgan korxona faoliyati ortida tadbirkorning taqdiri, u tomonidan o’z vaqtida amalga oshirilgan moddiy va aqliy resurs sarflari yotishi nazarda tutilishi lozim. Shunga ko’ra, korxonani tugatish bilan bir qatorda uning xo’jalik faoliyatini yangidan boshlash imkoniyat va yo’llari ochib berilishiga erishish lozim.

tugatish tartibining sodda va tushunarli ekanligi. Yuqorida ta’kidlanganidek, tadbirkor tomonidan o’z faoliyatini tugatish ishlarining vaqtida amalga oshirilmasligi yoki yakuniga etkazilmasligi aksariyat hollarda tugatish tartibining murakkabligi bilan izohlanadi. Shunga ko’ra, mazkur tartibni takomillashtirishda asosiy mezon sifatida ularning har bir tadbirkor uchun sodda va tushunarli bo’lishi sharti maydonga tushishi lozim.

korxonaning mol-mulkini saqlab qolish. Kichik biznes korxonalari faoliyatining barqarorligiga ta’sir ko’rsatuvchi omillarning tahlili ular faoliyatining tugatilishi har doim ham fojea yoki iqtisodiy jazo sifatida qo’llanilmasligini anglatadi. Zero, turli ob’ektiv sabablar oqibatida nochorlik holatiga tushib qolgan hamda ushbu faoliyatni davom ettirish imkonlari tugagan holatda korxonani tugatish – eng avvalo, uning qolgan mol-mulkini saqlash hamda iqtisodiy resurs sifatida qayta taqsimlab, yangidan ishlab chiqarish jarayoniga jalb etishdan iborat bo’lishi lozim.

tugatish jarayoni muddatining qisqaligi. Nochor korxonalarning o’z vaqtida tugatilmasligi yoki tugatish ishlarining mantiqiy yakuniga

¹³ Yusupova N. O protsedure likvidatsii predpriyatiy i snyatiya s ucheta sub’ektov malogo i srednego biznesa. – Rinok, dengi i kredit, 2000, №12, s. 21-23.
etkazilmasligining asosiy sabablaridan biri tugatish jarayoni davom etish muddatining noaniqligidir. Tugatish bo’yicha hujjatlarni ko’rib chiqish uchun o’rnatilgan muddatlarga qat’iy amal qilish va nazoratga olish zarur.
Ushbu tamoyil korxonalarni tugatish jarayoni muddatining davomiyligini baholash mezoni sifatida ham qabul qilinishi mumkin. Buning uchun quyida keltirilgan ko’rsatkichlar bo’yicha har bir bosqich uchun amalda sarflangan vaqt birliklari summasi hisoblab chiqiladi va belgilangan me’yoriy vaqtga taqqoslanadi:
TMD = (H + HID + KD)  TMV, (1.4)
Bu erda: TMD – tugatish jarayoni muddatining davomiyligi;
H – korxona faoliyatini tugatish to’g’risidagi hujjatlarni rasmiylashtirish uchun sarflangan vaqt;
HID – hujjatlarning tegishli idoralar tomonidan ko’rib chiqish jarayonida bo’lish vaqti;
KD – hujjatlarning ko’rib chiqilish oraliqlaridagi kutish davri; TMV – tugatish jarayonining amaldagi belgilangan me’yoriy vaqti.
Kichik biznes korxonalarining moliyaviy-xo’jalik faoliyatini tugatish va davlat ro’yxatidan chiqarishning ko’rsatib o’tilgan tamoyillariga amal qilinishi o’z navbatida ularning barqarorligi darajasiga ta’sir ko’rsatadi.
Shuningdek, kichik biznes korxonalari faoliyati barqarorlik darajasini baholashda bir qator ko’rsatkichlardan foydalanish mumkin. 5-jadvalda bu boradagi asosiy ko’rsatkichlar va ularni aniqlash usullarini tavsiya etamiz.
Xorijiy davlatlardagi korxonalarning oyoqqa turishi va taraqqiyotiga oid tajribalardan kelib chiqqan holda shuni aytish kerakki, kichik biznes korxonalari moliyaviy krizisi va bankrotligining sabablari -bu talabni qisqarishi, ishlab chiqarish hajmini pasayishi, uni izdan chiqishi va ma’lum boshqaruv tizimining yo‘qligidir.

3.