Mavzu: Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ tabiati. Simmetriya elementlari. Vbn va unga ko’ra kompleks birikmalarning geometrik tuzilishi

5-rasm. Koordinatsion sferasi ikki azot atomi tutgan Cu(II) kompleksi eritmasining xona teperaturasidagi EPR spektri: (a)-L-diapazon, (b)-S-diapazon, (c)-X-diapazon va (d)-Q-diapazonda.

EPR spektri parametrlari

• EPR spektri parametrlari (a; g; A, g||; B, g)ning qiymatlari modda tuzulishi haqida m`alumotlar olishga imkon beradi. EPR spektiridagi yagona liniya (singlet, 4-rasm, b) intensivligi, kengligi, shakli va magnit maydondagi holati bilan xarakterlanadi.
• Ko’pincha spektr birgina singlet liniyadan emas, balki bir yoki bir necha guruhlardan iborat bo’ladi.

EPR spektri parametrlari

• Spektrlarda asosiy liniyalar bilan birgalikda o’ta nozik o’zaro tasirlashuv-O’NT, qo’shimcha o’ta nozik tasirlashuv – QO’NT liniyalari paydo bo’ladi.
• Bu liniyalar juftlashmagan elektronlarning quyidagi o’zaro ta’sirlashuvi natijasida yuzaga keladi:
• - Paramagnit ionning elektronlari bilan,
• - Kristall panjaralarning ichki elektr maydoni bilan,
• - Paramagnit ionning yadrosi bilan (agar yadro spini IN noldan farq qilsa).

EPR spektri parametrlari

• Spektr liniyalarning parametrlari (a, A, B) kattaligini aniq-lash uchun absissa o’qi “ersted” larda kalibrlanadi. Tashqi standart sifatida erkin holdagi barqaror radikal – difenilpikrilgidrazil (DFPG) qo’llaniladi: ge=2,00370,0002.
• Elektron magnit momentining spin qiymati ge=2,0023.

Spin gamiltonian (SG)

• Paramagnit zarrachalarning magnit xususiyatlari fazoning har qaysi (x, y, z) yo’nalishlarida turli qiymatlarga, yani anizotropiya xossasiga ega. Shuning uchun bu birikmalarning g-faktorlari har xil kattalik bilan bir-biridan farq qiladi.
• Izotrop spektrlar uchun O’NT konstantasi “a” harfi, anizatrop spektirlarning O’NT konstalari parallel yo’nalish uchun – A, perpendikulyar yo’nalishi uchun – B harflari bilan belgilanadi.