Мавзу: Кириш

Мавзу бўйича ўз билимини мустахкамлаш учун саволлар
Пул турларини таснифланг
Қандай жисимлар ўз даврида пулнинг вазифаларини ўтаган?
Олтин тангаларнинг хакикий пуллар деб аталишига сабаб нимада?
Олтин қандай шакилларда пулнинг вазифасини ўтаган?
Метал пуллар қандай кўринишларда пулнинг вазифасини бажармокда?
Танга пуллар қандай камчиликлардан иборат?
Қоғоз пуллар қачон ва қаерда пайдо бўлган?
Қоғоз пулларнинг химоя белгилари қандай вазифани ўтайди?
Қоғоз пуллар нима учун табиатига кўра қадрсизланишга, яъни инфляцияга мойил бўлади?
Кредит пулларни санаб ўтинг?
Чекнинг қандай турлари мавжуд?
Электрон пуллар ҳақида тушунча беринг.
Пластик карточкалар ва терминаллар ёрдамида бажариладиган ўтказмалар қандай амалга оширилади?


5. ПУЛ АЙЛАНИШИ ВА УНИНГ ШАКИЛЛАРИ


Асосий тушунчалар
Пул айланиши
Нақд пуллар
Нақд пулсиз
Саррофлар


5.1. Пул айланиши тушунчаси, унинг асосий шакллари ва структураси

Аввал таъкидлаганимиздек, пул доим ҳаракатда бўлади ва товарлар ҳаракатини таъминлайди. Товарларни сотиш ва сотиб олиш, кўрсатилган хизматларга хақ тўлаш, турли мажбуриятларни бажариш жараёнида вужудга келадиган нақд пул воситасидаги ва нақд пулсиз ҳисоб-китоблар йиғиндиси пул айланишини ташкил этади. Пул айланиши товар айланишига нисбатан кенгроқ тушунча бўлиб, у товарлар сотилиши ва сотиб олинишидан ташқари қуйидаги жараёнларни ҳам қамраб олади:

• 
  меҳнатга ҳақ тўлаш;
  
• 
  молиявий ресурслардан фойдаланиш;
  
• 
  молиялаштириш, кредитлаш ва инвестициялаш жараёнлари;
  
• 
  суғурталаш ва бошқалар.
  

Пул айланиши деганда пулнинг, ўз вазифаларини бажариш чоғидаги ҳаракатлари йиғиндиси тушунилади. Пул айланиши жараёнида жамиятнинг барча структуравий тўзилмалари - давлат муассасалари, маҳаллий ҳокимиятлар, корхоналар, ташкилотлар, банклар, биржалар, фирмалар ва аҳолининг барча гуруҳлари иштирок этади.
Пул айланиши икки шаклда, яъни нақд пул иштирокида ва нақд пулсиз ҳисоб - китоблар шаклида амалга оширилади: