Мавзу: ив-группа бош группачасига умумий характеристика

Aqliy xujum:

1. 
   Suyuq ko’mir qanday hosil bo’ladi?
   
2. 
   Olmosni bir karatasi necha gramm chiqadi?
   
3. 
   Karbidlar necha xil bo’ladi?
   
4. 
   Uglerodning O₂li birikmalari necha xil?
   

Hozirda soda uch usulda ishlab chiqariladi.

1). Leblan usuli 2). Salhviy usuli 3). Elektrolitik usul

1). Bu usulda osh tuziga kontsentrlangan H₂SO₄ ta’sir ettirilib, so’ng hosil qilingan natriy sulfat oxaktosh va ko’mir bilan aralashib pechda qizdiriladi.

Na₂SO₄+2CNa₂S+2CO₂

Na₂S+CaCO_3Na₂CO₃+CaS

Hosil bo’lgan maxsulot suv bilan aralashtiriladi, bug’latib qattiq maxsulot olshinadi. So’ngra uni qattiq qizdirib kalhtsinatsiyalashgan soda Na₂CO₃ tayyorlanadi.

2). Salviy usulida osh tuziga ammiak va karbanat angdrid bilan to’yintiriladi reaktsiyada hosil bo’lgan NaHCO₃ cho’kmaga tushadi.

NaCl+NH₃+CO₂+H₂ONaHCO₃+NH₄Cl

2NAHCO_3Na₂CO₃+CO₂+H₂O

3). Sodani elektrolitik usulida olish NaCl eritmasining elektrolizm natijasida hosil bo’ladigan NaOH ga CO₂ ta’sir ettirishga asoslangan:

NaOH+CO_2NaHCO₃

Salviy usulidan butun dunyoda qo’llaniladi. Natriy gidrokarbonat (ichimlik soda) oq krislal modda, 11 suvda 70 g NaHCO₃ eriydi.

Toza NaHCO₃ olish uchun sodaning to’yingan eritmasiga CO₂ yuborish kerak. Meditsinada va sun’iy xamirturush sifatida qo’llaniladi.

K₂CO₃ - kaliy karbonat (potash) oq kristall modda 897 C⁰da suyuqlanadi, gigroskopik modda, Potash sovun pishirishda, bo’yoqchilik sanoatida ishlatiladi.

CaCO₃ – oxaktosh, oq bo’r, marmar, dololiy CaCO₃, MgCO₃ holida uchraydi. Qizdirilganda parchalanadi, kislotalar bilan reaktsiyada CO₂ ajralib chiqadi.