Мавзу: иситма патофизиологияси

Isitma filogenezi

Filogenetik kelib chiqishiga ko‘ra, isitma yallig‘lanishga, nisbatan organizmni patogenetik ta’sirlovchilarga keyinroq yuzaga kelgan reaksiyasidir.

Isitma bo‘lishi uchun xayvonni markaziy nerv tizimi ma’lum darajada rivojlangan bo‘lishi, hamda termoregulyator funksiyani ro‘yobga chiqara olishi lozim.

Termoregulyasiya organizmni tashqi muxit xaroratini o‘zgarishidan qat’iy nazar, tana xaroratini bir me’yorda ushlab turilishiga aytiladi.

Sovuq qonli xayvonlarda – berilgan patogen ta’sirlovchilarga tana xaroratini ortishi bilan emas, balki moddalar almashinuvi intensivligi ortishi bilan kechadi. Mas: baqaga patogen kulьtura yuborilsa, kislorodga extiyoj ortadi, issiqlik xosil bo‘lishi kuchayadi, lekin isitma chiqmaydi.

Isitma faqat yuqori gomoyotermlarda (odam, it, dengiz cho‘chqasi, kuyon)da kuzatiladi. Lekin, ayrim geteroterm hayvonlar m: reptiliy, amfibiy va ayrim baliqlarda rudimentar ko‘rinishdagi termoregulyasiya markazi bo‘lganligi uchun isitma chiqishi mumkin. Bundan tashqari, ayrim qishki uyquga yoki umuman uyquga ketuvchi hayvonlarda “gibernatsiya” holatini kuzatish mumkin, ularni tana harorati uyquga ketganda pasayadi, ya’ni ular geteroterm hayvonga aylanib, organizmdagi issiqlikni tejaydi.