Mavzu: Inson va tabiiy

2. Kuchsiz o‘zgartirilgan landshaftlar.
Bular, asosan, inson faoliyatining 
ekstensiv (ovchilik, baliqchilik kabi) xili ta’siriga duchor bo‘lgan 
landshaftlar. Bunday landshaftlarda inson faoliyati ayrim 
komponentlargagina ta’sir etib, tabiiy aloqadorliklar hali buzilmagan va 
avvalgi o‘z holatini tiklab olishi mumkin;
3. Kuchli o‘zgartirilgan (buzilgan) landshaftlar. 
Bu guruhdagi land- 
shaftlar, asosan, inson faoliyatining jadal ta’sirida o‘zgargan 
landshaftlardir. Ularning ko‘p 
komponentlari o‘zgarib, landshaftlar tuzilishining sezilarli darajada buzili
shiga olib kelgan. Masalan, karyerlar, konchilik sanoati chiqindilari 
uyumlari va h.k. 
4. Madaniy landshaftlar.
Tuzilishi 
inson tomonidan jamiyat manfaatlarini ko‘zlagan va ilmiy asoslangan 
holda oqilona o‘zgartirilgan landshaftlar. Masalan, sifatli ishlov berilayotgan 
bog‘lar, paxtazorlar, plantatsiyalar va h.k. 
Antropogen landshaftlar haqida so‘z borganda madaniy va buzilgan 
landshaftlar atamalari ko‘p ishlatiladi. Madaniy landshaft –
jamiyat manfaatlarini ko‘zlab xususiyatlari inson tomonidan il 
miy asosda va oqilona o‘zgartirilgan landshaftlar. 
Ularga quyidagi eng muhim ikki sifat xos: 1) odamlarning yashashi uchun 
qulay, sog‘li g‘ini saqlashi, jismoniy va ma’naviy rivojlanishiga yordam 
beradigan muhit; 2) yuqori mahsuldorlik va iqtisodiy samaradorlik. Bunda 
inson tomonidan landshaftlarning ichki imkoniyatini rivojlantirish, tabiiy 
jarayonlarni faollashtirish va landshaftlarning samaradorligini oshirish 
asosiy maqsad bo‘ladi. Respublikamizda uzoq yillardan 
buyon o‘zlashtirilib, obodonlashtirib kelinayotgan vohalar – madaniy 
landshaftlardir. Vohalarda atrofdagi cho‘l yoki tog‘ geotizimlariga nisbatan 
aholi yashashi uchun 
ekologik muhit qulay, xo‘jalik faoliyati esa bir necha barobar samaralid

---

ir. Buni quyidagilarda ko‘rish mumkin: Respublika aholisining qariyb 9/10 
qismi vohalarda yashaydi. Sug‘oriladigan yerlar respublikamiz yer fondining 
1/10 qismini tashkil etgani holda qishloq xo‘jaligida yetishtiriladigan 
mahsulotlarning qariyb 9/10 qismini beradi. 
Buzilgan landshaftlar bu umumiy tushuncha bo‘lib, aslida, 
landshaftlar biron tabiiy yoki antropogen ta’sirlar natijasida to‘liq 
buzilishga uchramaydi. Balki ularning tarkibiy qismlari –
biron komponenti yoki ayrim qismlarida kuchli o‘zgarish, buzilish ro‘y 
beradi. Shuning 
uchun