Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

1922-yilda Toshkentda Turkiston Respublikasi "О‘zbek madaniyati va maorifi xodimlari qurultoyi" bo‘lib, unda imlo masalalari bo‘yicha Shokirjon Rahimiy, Ne’mat Hakim va Y.D.Polivanov ma’ruzalari tinglanadi. Shokirjon Rahimiy o‘z ma’ruzasida til va yozuvning ijtimoiy hayotdagi roli xususida fikr yuritib, tartibsiz va qoidasiz til, yozuv bo‘yicha tuzilgan adabiyotning albatta tuzalishini ta’kidlaydi. Ushbu qurultoyda yozuvni lotin alifbosiga ko‘chirish masalasi ham ko‘riladi. Ammo bu ishni hozirda amalga oshirishdagi qiyinchiliklarni hisobga olib, arab alifbosini isloh qilish bilan kifoyalanish lozim deb topiladi.
1923-yilda Buxoroda 9-10-oktabr kunlari О‘rta Osiyo o‘zbeklarining alifbo va imlo masalalariga bag‘ishlangan birinchi konferensiyasi bo‘lib o‘tadi. Unda 1922-yildagi qaror asosida isloh qilingan yangi arab alifbosi qabul qilinadi. Konferentsiyada yangi alifbo bilan birga imlo qoidalari ham qabul qilinadi, bu alifbo va imlo qoidalari Turkiston Maorifi komissarligi tomonidan 1923-yilning 18-oktabrida tasdiqlanib, 1929-yilgacha qo‘llanildi.
Arab harfi asosidagi yozuv 1921-yildan boshlab o‘zbeklar orasida uch bor isloh qilinishiga qaramay, uni tuzatib, bu sohada yagona fikrga kelib bo‘lmadi. Shu sababli, turkiy xalqlar, jumladan, o‘zbeklar ham o‘z tillari uchun ancha sodda va ancha qulay bo‘lgan lotin alifbosiga o‘tish harakatiga tushdilar. Ozarbayjon bu borada barcha turkiy xalqlarga o‘rnak bo‘ldi. Bu resbublika 1922-yildan lotin alifbosini joriy etgan edi. Bu jarayon O‘zbekistonda ham boshlandi.
1924-yilning 11-aprelida Maorif xalq komissarligida alifbo masalalariga bag‘ishlangan maxsus majlis o‘tkaziladi. Unda Moskvadan yuborilgan lotin alifbosi (turkiy xalqlar uchun tavsiya etilgan loyiha) muhokama qilinadi.
1925-yilning 29-31-noyabrida Samarqandda til mutaxassislari va o‘zbekshunoslar kengashi o‘tkaziladi. Unda arab harflarining asrlardan beri ishlatib kelinayotganligi hisobga olinib, uni qabul qilish ma’qullanadi.