Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

1-МAVZU: YOZUV TARIXI. HOZIRGI O‘ZBEK ADABIY
TILI SHAKLLANISH BOSQICHIDA ALIFBO VA IMLO
MUAMMOLARI (ХХ ASRNING 20–30-YILLARI)
2 soat

Mashg‘ulotga ajratilgan vaqt - 2 soat			Talabalarsoni: kishi
Mashg‘ulotshakli			Ma’ruza (ommaviy,jamoaviy, juftlikda ishlash)
Ma’ruza mashg‘uloti			Yozuv tarixi. Hozirgi o‘zbek adabiy tili shakllanish bosqichida alifbo va imlo muammolari (XX асрнинг 20–30-yillari)
Mashg‘ulot rejasi			1. “O‘zbek tilining imlo muammolari” kursining maqsad va vazifalari. 2. O‘zbek yozuvlaritarixi. 3. Ilk o‘zbek alifbolari (XIX asr oxiri – XX asr boshlari). 4. XX asr boshlarida alifbo-imlo masalalarining kun tartibiga qo‘yilishi.
^O‘^quv maqsadi:	mashg‘ulotining		Yuqoridagi reja asosida mavzuni mustahkamlash, talabalarning bilimini oshirish.
Pedagogik vazifalar:			O‘quvfaoliyatinatijalari: • talaba mavzuning mazmun- mundarijasini eslaydi, bu mavzuga oid biliminimustahkamlaydi; • talabalarning bilim darajasi, tahlil ko‘nikmalari aniqlanadi, baholanadi.
• mavzularning mundarijasini • tayanch ustida ishlash;		mazmun- eslatish; tushunchalar
• ko‘rgazmali qurollar, tarqatma materiallar vositasida talabalar

bilimini, ularning fanga bo‘lgan qiziqishini yanada oshirish.
Ta’limberish usullari	ko‘rgazmali, ma’lumotli, trening, jamoada ishlash.
Ta’limberishshakllariva metodlari	og‘zaki, ko‘rgazmali, kitob bilan ishlash, aqliy hujum, kalit so‘zlar.
Ta’limberish vositalari	o‘quv qo‘llanmalari, savolnomalar, tarqatma materiallar, proyektor, doska, audivizual vositalar.
Ta’limberishshartlari	hamkorlikda ishlash va taqdimotlarni amalga oshirish imkoniga egabo‘lgan auditoriya.
Monitoring va baholash	og‘zaki nazorat: savol-javob, suhbat, mashq.

MA’RUZANING TEXNOLOGIK XARITASI

Bosqichlar vaularning vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Talaba
1-bosqich. Kirish	1.1. Darsga nisbatan talabalarning motivasiyasini shakllantiradi.	^1.1.^Fikrlarini jamlaydiva darsga tayyorlanadi
2-bosqich. Asosiy qism (60 daqiqa)	• 1920– 1930-yillarda alifbo va imloni isloh qilish va o‘zgartirish yuzasidan olib borilgan ishlarni tahlil qiladi; • bu davrda aniqlangan muammoli holatlar bo‘yicha suhbat qiladi;	2.1. Yangi mavzuni tinglaydi, ^mavzuga^oid ma’lumotlarni eshitadi,

	• matbuotdan tanlangan matnlarni grafika va imlo nuqtayi nazaridan tahlil qiladi, shu asosda grafika va imlodagi qiyin holatlarga munosabat bildiradi.	tushunadi, biladi. vaularni tizimlashtiradi. 2.2. Mavzu yuzasidan savollar beradi. 2.3. Javob larni toʻldiradi.
3-bosqich. Yakuniy qism (10 daqiqa)	3.1. Mashgʻulotni yakunlaydi, xulosalaydi, talabalarni baholaydi va faol ishtirokchilarni ragʻbatlantiradi.	^3.1.^O‘z-o‘^zini baholaydi.

Reja:
1. “O‘zbek tilining imlo muammolari” kursining maqsad va vazifalari.
2. O‘zbekyozuvlaritarixi.
3. Ilk o‘zbek alifbolari (XIX asr oxiri – XX asr boshlari).
4. XX asr boshlarida alifbo-imlo masalalarining kun tartibiga qo‘yilishi.
Ma’ruza matni
1. “O‘zbek tilining imlo muammolari” kursining maqsad va
vazifalari.
“O‘zbek tilining imlo muammolari” fani imlo qoidalari, imlo bilan bog‘liq muammolar, yozuv va alifbokabi masalalar bilan ish ko‘radi.
Fanning asosiy maqsadi talabalarga o‘zbek yozuvi tarixi hamda o‘zbek alifbosining shakllanishi haqida nazariy ma’lumot berish, ularning yozma savodxonligini oshirish, yozuvlarida imlo bilan bog‘liq xatolarga barham berish, to‘g‘ri, aniq, xatosiz yozishga o‘rgatish; amaldagi imlo qoidalarinipuxta o‘zlashtirishga ko‘maklashishdan iborat.


Mana shu maqsadlarga yo‘naltirilgan o‘quv mashg‘ulotlarida quyidagi vazifalarni amalga oshirish ko‘zdatutiladi:
- o‘zbek yozuvi tarixi hamda o‘zbek alifbosining shakllanishi va rivojihaqidanazariy ma’lumot berish;
- XX asr davomida kechgan yozuv islohoti va oʻzgarishlari, hozirgi vaqtda alifbo va imloni takomillashtirish bo‘yicha olib borilgan ishlar haqidama’lumot berish;
- davlat tili haqidagi qonun, hozirgi paytda alifbo va imloni takomillashtirish muammolarigamunosabat bildirish;
- o‘zbek tilining asosiy imlo qoidalarini, shuningdek, yozma nutqda tinish belgilarining qoʻllanishini o‘rgatish.
Oliy o‘quv yurtlari filologiya fakultetlarida “O‘zbek tilining imlo muammolari” fanining o‘rganilishi talabalarning yozuv bilan bog‘liq madaniy saviyasini oshirishga yordam beradi. Bu fan talabalarning yozuv amaliyotida yo‘l qo‘yilayotgan xatolarni tugatishga ko‘maklashadi, ularni o‘zbek tilining asosiy imlo qoidalarini puxta o‘rganishgava unga to‘la amal qilishga da’vat etadi.