Mavzu: Hujayra va to'qima. Moddalar va energiya almashinuvi. Endokrin tizim. Reja

Sovuq urishi

Sovuq urishi deb, past haroratning ta'sir qilishi natijasida to'qimalar nekrozi va reaktiv yallig’lanishiga aytiladi. Ortiqcha namlik, mikroiqlimning buzilishi, tor kiyim va poyabzal kiyish, qon aylanishi, gipovitaminoz va shu kabilar sovuq urishi uchun qulay omil yaratadi. Uning asosiy sababi to'qimalar ishemiyasi bo'lib, bunda qon aylanishi sekinlashadi. 20 foiz hollarda qo'l - oyoq shikastlanadi. Sovuq urishlar tasnifi, sovuq urishning 4 darajasi farq qilinadi.

Sovuq urishning birinchi darajasida to'qimaning 40 daqiqadan 60 daqiqagacha sovuq urishi faqatgina teriga ta'sir qiladi, vaqtincha qon aylanishi buziladi. Sovuq ta'sirida teri rangsizlanadi, qonsizlanadi va qotadi. Soha isitilishi bilan
tomirlar spazmi kamayadi, giperemiya fazasi boshlanadi. Shikastlangan to'qimada shish paydo bo'ladi. 1-2 hafta ichida qon aylanishi normal bo’ladi, sovuq urish belgilari yo’qoladi. Teri issiq, qizargan, ba'zan qo'ng'ir ko’k rangda bo'ladi, ssish vujudga keladi. "sovuq urish bezi" ko’k-qizil rangni eslatib, og'riydi, qichishadi,

2-darajali sovuq urishda terining malpigiy qavatigacha yuzaki nekroz bo'ladi. Sovuq ta'sirida tomirlar spazmi kuchli va uzoq davom etadi, so’ngra to'qimalarning isitilishi, ularni kislorod yetishmovchiligiga olib keladi. Terida pufakchalar hosil qiladi, og'riq bo'ladi va shishadi.

3-darajali sovuq urishda terining chuqur qavatlari va teri osti yog’ kletchatkasi zararlanadi.

4-darajali sovuq urishda terining chuqur qavatlari hatto suyaklar ham nekrozga

uchraydi, 4-6 sutka o'tgach		aniq	o'lgan	to'qimalar belgilanadi, nekroz
chuqurlasha boradi. Sovuq		urgan	tovon, panjalar 4 hafta ichida, tovon esa 1-2
oy orasida uzilib tushadi.	Sovuq urishida birinchi yordam ko'rsatish.
Sovuq urishini reaktiv	davrida davolash,			tomirlar spazmini	yo’qotishga

qaratilgan bo'lib, bunda kislorodga bo’lgan extiyojni qondirish zarur.

Mahalliy soha spirt, gibitan suyuqligi yoki teri rangiga ta’sir qilmaydigan antiseptik moddalar bilan dezinfeksiya qilinadi va isituvchi steril doka, paxta bog’lab qo’yiladi. Sovuq urgan sohaga issiq grelka yoki kompress qo’yiladi, sovuq olgan sohaga maz, yog' surtmaslik kerak. Вemor zudlik bilan kasalxonaga yetkazilishi lozim.