Mavzu. Fizik kimyo. Termodinamika va termokimyo. Elektrokimyo

Termodinamikaning  uchinchi  qonuni.  Bu  qonunga  ko’ra  ideal  kristallar  xolida  mavjud 

bo’ladigan toza moddalarning entro-piyasi absolyut nol temperaturada nolga teng, undan yuqori 

tempe-raturalarda  albatta  noldan  katta.  Bu  degan  so’z,  absolyut  nolda  jismda  molekulalarning 

joylashuvi batamom tartibli bo’ladi. 

Termodinamikaning qishloq xo’jaligida qo’llanilishi. 

Termodinamika qonunlarni tirik organizmga tadbiq etishda organizmni tevarak - atrofdagi 

muxit,  assimilyatsiya-dissimilyatsiya  faktorlari  va  shart  -  sharoitlari  bilan  birgalikda  bir  butun 

holda  qarash  kerak.  Har  qanday  organizm  hayot  faoliyatida  tashqi  muxitdan  moddalarni, 

energiyani yutib, so’ngra qayta ishlangan holda tashqi muhitga chiqaradi. 

Tirik  organizm  hayot  faoliyati  uchun  zarur  energiyani  kimyoviy  energiyaning  asosiy 

manbai  bo’lgan  oziq-ovqat  maxsulotlaridan  oladi.  Bu  moddalar  organizmda  parchalanganda 

energiya ajralib chiqadi va u organizmda issiqlik hosil qilishga, mexanik ish bajarishga, turli xil 

sintez  reaktsiyalarga  sarflanadi.  Shu  sababli  tirik  organizmning  parchalanish  maxsulotlarida 

kimyoviy  energiya  ancha  kam  bo’ladi,  demak,  termodinamikaning  ikkinchi  qonuni  tirik 

organizmlarda ham amal qiladi. 

Termokimyo. 

Deyarli barcha kimyoviy reaktsiyalarda issiqlik holidagi energiya yutiladi yoki chiqariladi. 

YUtilgan  yoki  chiqarilgan  energiya  miqdori  reaktsiyaning  issiqlik  effekti  deyiladi.  Fizik 

kimyoning  va  kimyoviy  termodinamikaning  reaktsiyalarining  issiqlik  effektini,  moddalarning 

issiqlik  sig’imini  o’rganadigan  bo’limi  termokimyo  deyiladi.  Issiqlik  chiqishi  bilan  boradigan 

reaktsiyalar ekzotermik, issiqlik yutilishi bilan boradiganlari endotermik reaktsiyalar deyiladi. 

 Oddiy moddalardan 1 mol murakkab modda hosil bo’lishida ajralib chiqqan yoki yutilgan 

issiqlik shu murakkab moddaning hosil bo’lish issiqligi deyiladi. 

 Termodinamikaning birinchi qonuni issiqlik effekti bilan sistema ichki energiyasining yoki 

entalpiyaning o’zgarishi orasidagi munosabatni aniqlashga imkon beradi. 

 1836 yil rus olimi Gess G.I. o’zining tajribasiga asosan, kimyoviy reaktsiyalarning issiqlik 

effekti reaktsiyada ishtirok etadigan moddalarning boshlang’ich va oxirgi holatlarigagina bog’liq, 

lekin boshlang’ich holatdan oxirgi holatga qanday yo’l bilan o’tilganiga bog’liq emaslik qonunini 

yaratadi. 

 Masalan,  uglerod  kislorodda  yondirilganda  karbonat  angidrid  ikki  xil  yo’l  bilan  hosil 

bo’lishi mumkin. 

 

---

C  + O

2  

=CO

2 

+ Q 

C + 1/2O

2

=CO + Q

1 

CO + 1/2O

2

=CO

2

 + Q

2 

Gess qonuniga ko‘ra        

Q = Q

1 

+ Q

2 

 

Gess qonuniga ko’ra        Q = Q