Mavzu. Fizik kimyo. Termodinamika va termokimyo. Elektrokimyo

Termodinamikaning  ikkinchi  qonuniga  ko’ra  izolyatsiyalangan  sistemalarda  o’z  - 

o’zicha boradigan jarayonlar energiyaning yuqori darajadan past darajaga o’tish yo’nalishidagina 

borishi mumkin va jarayon sistemaning barcha qismlarida energiya tenglashgunga qadar davom 

etadi.  Ikkinchi  qonuniga  shunday  tavsif  berish  mumkin:  har  qanday  sistema  energiyaning 

intensivlik  faktori  tenglashadigan  muvozanat  holatiga  kelishga  harakat  qiladi.  Bu  qoidani 

issiqlikka  tadbiq  etsak  shunday  ifodalanadi:  issiqlik  sovuq  jismdan  issiq  jismga  o’z  -  o’zicha 

o’tishi mumkin emas. 

Har  qanday  energiyaning  miqdori  intensivlik  faktorining  sig’im  faktoriga  ko’paytmasiga 

teng: elektr energiyasi - poten-tsialning elektr miqdoriga ko’paytmasiga, issiqlik miqdori esa, jism 

issiqlik sig’imining temperaturaga ko’paytmasiga teng. 

Issiqlikning  hammasi  boshqa  tur  energiyaga  to’liq  aylana  olmaydi,  uning  shu  sharoitda 

energiyaning  boshqa  turlarga  aylana  olmaydigan  qismi  ham  bor.  Ana  shu  qismining  o’lchovi, 

entropiya deyiladi. 

Entropiya S jarayonda yutilgan yoki chiqqan issiqlik Q va temperatura T orasida quyidagi 

bog’lanish bor:  

---

            



 Q 

 d S = 



 

           T   

Bu tenglama termodinamika ikkinchi qonunining analitik ifodasidir. 

Termodinamikaning  ikkinchi  qonuniga  asosan,  izolyatsiyalangan  sistemaning  entropiyasi 

qaytmas jarayonlarda ortib boradi, qaytar jarayonlarda o’zgarmasdan qoladi. Lekin u hech qachon 

kamaymaydi. 

Qaytar  protsessda  berilgan  sharoitlarda  sistema  bajargan  ish-ni  hisoblab  topishga  yordam 

beradigan  sistemaning  holatini  aniq-lovchi  o’zgaruvchilar  asosida  olingan  funktsiyalar 

termodinamik potentsiallar deyiladi. 

Termodinamika qonunlaridan bizga malumki, sistema umumiy energiyasi (ichki energiyasi) 

U ning bir qismi F ish bajarishga sarflanishi mumkin, qolgan qismi ishga aylanmaydi. Umumiy 

energiyauchun 

 

 

Har qanday sistema umumiy energiyasining o’zgarmas temperaturada foydali ishga aylana 

oladigan qismi (F) erkin energiya deyiladi.

 [Anatol malijevskґy.Physical chemistry inbrie., 2005. 

68 bet]