Мавзу: Физик кимёвий анализ методлари

Лёвшиннинг кўзгу симметрияси қоидаси.
Люминесценцияни энергетик ва квант чиқиши.

В.Л. Лёвшин 1931 йилда ўзи кузатган ҳодисани қуйидагича тавсифлади: Агарда люминесценцияни ва нур ютиш спектрини координатада чизилса, унда люминесценция ва нур ютилиш спектрлари частоталар кесишган нуқтадан перпендикуляр чизиққа нисбатан симметрик холда бўлади.

Расм 16. Родамин 6Ж эритмасининг ютилиши ва флуоресценция спектрларида кўзгу симметрияси.
Кўзгу симметрияси қоидаси ютилиш ва люминесценция спектрининг бири бўлса, иккинчисининг графигини тузишга имкон беради.
Ютилиш ва нурланиш спектрларининг кўзгу симметрияси фақат мураккаб молекулалар учун мавжуд бўлиб, оддий молекулаларда кузатилмайди. Бу қоидадан фойдаланиб, электроннинг ўтиш частотасини топиш мумкин ( ₀ни топиш қийин бўлган ҳолларда).
Кўзгу симметриясининг ҳосил бўлиши молекуланинг қўзғалган ва асосий ҳолатдаги спектрларининг ўхшашлиги молекулалараро таъсирланиш кучларининг ўзгармаслигини кўрсатади. Ютилиш спектри кўпинча ультрабинафша ёки кўринувчан нурнинг бошланғич қисмида бўлади.
Антистокс соҳасида Стокс қоидаси тўғри келмайди, чунки _ю_л _ю_л.


Лёвшин қоидасига бўйсиниши:

1. 
   Агар асосий ва қўзғатилган ҳолатларда қаватча сонлари тўғри келса.
   
2. 
   Қаватча ораси ҳар бир ҳолатда бир хил бўлса.
   

Лёвшин қоидасини математик ифодаси:
_ю_л₀. _ю_л2(_ю₀)
бунда _ю ва _л-нур ютилишини ва люминесценцияни симметрик частоталари.
₀-симметрия чизиғини частотаси.
Бу тенгламалардан кўриш мумкин: _ю_л ва _ю лар, бир-бири билан тўғри чизиқли боғланишда бўлади. Ординатадан , абциссадан _ю сонлари қўйиб чиқилса, кўзгу симметрияси қоидаси бажарилганда тўғри чизиқ олиш мумкин. Бурчакнинг тангенси 2 га тенг бўлади.
Кўзгу симметрияси қоидаси ютиш ёки люминесценция спектрининг бири бўлса, иккинчисининг графигини тузишга имкон беради.
Ютилиш ва нурланиш спектрларининг кўзгу симметрияси фақат мураккаб молекулалар учун мавжуд бўлиб, оддий молекулаларда кузатилмайди.
Бу қоидадан фойдаланиб электроннинг ўтиш частотасини топиш мумкин. Баъзи моддаларнинг нурланиш спектри орқали унинг ютилиш спектрини топиш мумкин (_ю ни топиш қийин бўлган ҳолларда).
Кўзгу симметриясининг ҳосил бўлиши молекуланинг қўзғалган ва нормал ҳолатдаги спектрларининг ўхшашлиги, молекулалараро таъсирланиш кучларининг ўзгармаслигини кўрсатади. Ютилиш спектри кўпинча ультрабинафша ёки кўринувчи нурнинг бошланғич қисмида бўлади.