Mavzu: Fe’lning munosabat shakllari



Download 144,58 Kb.
bet5/6
Sana28.06.2022
Hajmi144,58 Kb.
#713580
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Prezentatsiya (1)

-lan, -lash qo‘shimchalari ot, sifat va ravishlardan fe’l yasaydi: rohatlandi, achchiqlandi, ikkilandi, yaqinlashdi; -illa qo‘shimchasi taqlidiy so‘zlardan fe’l yasaydi: chirillamoq, yaltillamoq; -ira qo‘shimchasi taqlidiy so‘zlardan fe’l yasaydi: yarqiramoq, miltiramoq; -a qo‘shimchasi ot, sifat va taqlidiy so‘zlardan fe’l yasaydi: tunamoq, bo‘shamoq, gulduramoq, o‘yin+a=o‘ynamoq, son+a=sanamoq, qiyin+a=qiynamoq; -(a)y qo‘shimchasi ot, sifat va ravishlardan fe’l yasaydi: kuchaymoq, qoraymoq, ko‘paymoq; -(a)r qo‘shimchasi ayrim sifatlardan fe’l yasaydi: qisqarmoq, ko‘karmoq;

-sira, -sa qo‘shimchalari ot va sen, siz olmoshlaridan fe’l yasaydi: qonsiramoq, qisqar, suvsiramoq, sensiramoq, sizsiramoq; -(i)k, -(i)q qo‘shimchalari sanoqli so‘zlardangina fe’l yasaydi: birikmoq, yo‘liqmoq; -i qo‘shimchasi sanoqli so‘zlardangina fe’l yasaydi: boyimoq, tinchimoq; -(i,o)t qo‘shimchasi sanoqli so‘zlardan fe’l yasaydi: yo‘qotmoq, to‘latmoq, berkitmoq; -ir qo‘shimchasi ot, taqlidiy so‘zlardan fe’l yasaydi: gapirmoq, tupirmoq.

Sintaktik usul bilan qo‘shma fe’llar yasaladi. Qo‘shma fe’llar doim ajratib yoziladi. Qo‘shma fe’llar quyidagicha yasaladi: 1) ot, sifat, son, olmosh, modal, undov, taqlid so‘zlarga qil, et, bo‘l, ol, ber, de so‘zlarini bog‘lash bilan: jilva qilmoq, javob bermoq, qarshi olmoq, bir bo‘lib, qars etmoq, yo‘q qilmoq, nima qilmoq, dod demoq. Ayrimlari sodda fe’lga sinonim bo‘ladi: tasdiq qildi – tasdiqladi, yordam berdi – yordamlashdi. 2) fe’l shakllariga olmoq, kelmoq, ketmoq, chiqmoq so‘zlarini bog‘lash bilan: sotib olmoq, olib kelmoq, yutib olmoq, sotib olib bermoq, olib ketmoq.

FE’LNING TUZILISH JIHATDAN TURLARI 1. Sodda fe’llar bir asosdan tashkil topadigan fe’llardir: a) sodda tub fe’llar asos yordamida harakat-holatni ifodalay oladigan fe’llardir: kelmoq, yurmoq; b) sodda yasama fe’llar fe’l yasovchi qo‘shimchalar yordamida fe’ldan boshqa so‘z turkumlaridan yasalgan fe’llardir: ishlamoq, uyqusiramoq. 2. Qo‘shma fe’llar birdan ortiq asosdan iborat bo‘lib, shu asoslar orasiga so‘z kiritib bo‘lmaydigan va bitta so‘roqqa javob bo‘ladigan fe’llardir: olib keldi, javob berdi, ahd qildi. 3. Juft fe’llar ikki fe’lning qo‘shaloq kelishidan hosil bo‘ladi: ketdi-qoldi, aytdi- qo‘ydi, gapirdi-qo‘ydi. Oldi-berdi, qo‘ydi-chiqdi (ajralish), keldi-ketdi, bordi-keldi kabi fe’llar ot turkumiga mansubdir. 4. Takroriy fe’llar bir fe’lning takrorlanishidan hosil bo‘ladi: o‘qidi-o‘qidi,yozdi-yozdi, ko‘ra-ko‘ra, yig‘lay-yig‘lay. Juft va takroriy fe’llar chiziqcha bilan yoziladi.


Download 144,58 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish