Mavzu: eritmalar. Eruvchanlikva erigan moddaning massa ulushi

Eritmalarga qanday ta’rif berish mumkin? 
Erituvchining molekulalari bilan erigan moddaning zarrachalaridan tarkib 
topgan va ular orasida fizik va hamda kimyoviy o’zaro ta’sir bo’lib turadigan bir 
jinsli sistemalar eritmalar deyiladi.
Yoki:
ikki yoki undan ko’p komponentlardan va ularning o’zaro ta’sirlashuv 
mahsulotlaridan iborat gomogen (bir jinsli) sistemalarga chin eritmalar deyiladi. 
Masalan, sul’fat kislotaning suvli eritmasi: H
2
O va H
2
SO
4
molekulalardan 
hamda gidratlangan H
+
, HSO
4

4
va SO
4
2-

2
4
ionlardan iborat bo’ladi. 
Chin eritmalar quyidagilarga bo’linadi:
- erituvchi tipi bo’yicha – suvli va suvsiz;
- erigan modda tipi bo’yicha – tuzlar, kislotalar, ishqorlar, gazlar 
eritmalari; 
- elektr tokiga munosabatlari bo’yicha–elektrolitlar va eliktrolitmaslarga;
- kontsentratsiyalari bo’yicha - kontsentrlangan va suyultirilgan;
- eruvchanlik chegarasiga etishish darajasiga qarab; 
- to’yingan va to’yinmagan kabi eritmalarga bo’linadi. 
Demak, ikki yoki bir necha komponentlardan tashkil topgan qattiq yoki suyuq 
gomogen sistemaga eritma deyiladi. Har qanday eritma erigan modda va 
erituvchidan iborat bo’ladi. Qaysi komponentga erituvchi, qaysi komponentga 
erigan modda deyiladi?
Суспензиялар ва 
эмулциялар
100 
н Коллоид 
эритмалар

1 
н Чин эритмалар

10
-3
-10
-5
 
см
10
-5
-10
-7
 
см
10
-7
-10
-8
 
см
нм 
нм 

---

Sistemada o’zining agregat holatini o’zgartirmagan komponentga erituvchi, 
o’zining agregat holatini o’zgartirgan komponentga erigan modda deyiladi.
Agar eritmada qattiq moddalar erigan bo’lsa, qattiq modda o’zining agregat 
holatini o’zgartirgani uchun erigan