Mavzu: Engil atletikada tayyorgarlik turlarining o’rni Reja

Sport trenirovkasi uslublari. 
Usullarning asosiy maqsadi harakat 
malakalarini takomillashtirish va jismoniy sifatlarni tarbiyalashga qaratilgan. 
Harakat faoliyatini o’zlashtirishning boshlang’ich davrida trenirovka uslublari 
harakatlarni o’rganish uslublari bo’ladi. Mashqlarni qismlarga ajratib bajarish, 
ularni bir-biriga qo’shib yaxlit holda o’rganish, qismlarni alohida-alohida chiqarib 
tashlash bilan mashqni yaxlit bajarish uslublari hisoblanadi. Sport harakatlarini 
o’rganish trenerlar rahbarligida og’zaki va amaliy ko’rsatish bilan bo’ladi. Sport 
mashg’ulotiga belgilangan vazifalarga ko’ra, qatiy reglamentlangan mashq usullari 
turli xil variantlarda qo’llaniladi.
7
Sport trenirovkasi jarayonida barcha usullardan va ulardan hosil bo’ladigan 
usullardan keng foydalaniladi. Organizm funktsional imkoniyatlariga yuksak 
talablar qo’yadigan uslublar, jismoniy yuklama maksimal darajaga etkaziladigan 
uslublar, qat’iy interval bilan mashq qilish uslublari, musobaqalashish uslublaridan 
va sport trenirovkasida keng foydalaniladi.
Harakat malakalarini takomillashtirish jarayonida standart va almashtirib 
mashq qilish usuli keng qo’llaniladi. Harakat sifatlarini va organizmning 
funktsiyalarini takomillashtirishda maqsadga muvofiq tanlangan mashqlar 
kompleksi, interval mashq qilish usuli (navbatdagi yuklamalar orasida belgilangan 
vaqtda dam olish), uzluksiz mashq qilish (dam olinmasdan mashqlar kompleksi 
6
M.J.Abdullayev, M.S.Olimov,N.T.To’xtaboyev Yengil atletika va uni o’qitish metodikasi 2017
7
M.J.Abdullayev, M.S.Olimov,N.T.To’xtaboyev Yengil atletika va uni o’qitish metodikasi 2017

---

uzluksiz qo’llaniladi) va yuqorida qayd qilingan turli xil usullar qo’llaniladi. Bir 
uslubning o’zi keng vazifalarni hal qilishda va sportchini tayyorlashda asos bo’lib 
xizmat qilishi mumkin, masalan, yugurishda o’zgaruvchan mashq qilish usuli 
yordamida bir vaqtning o’zida chidamlilikni tarbiyalash, yugurish texnikasini 
takomillashtirish, masofa bo’ylab kuchni taqsimlashning taktik variantlarini mashq 
qilish mumkin va hokazo, yani bir usul orqali sportchining jismoniy, texnik va taktik 
tayyorgarligini amalga oshirishi mumkin. Qatiy reglamentlangan uslubdan tashqari 
sport mashg’ulotida musobaqalashish va o’yin uslubi, shuningdek, doiraviy mashq 
qilish uslubi keng qo’llaniladi. Musobaqalashish usulining asosini faqat raqib bilan 
kuch sinash emas, balki o’z-o’zi bilan ham musobaqalashish tashkil qiladi, Shuning 
bilan birga mashg’ulotga kiritilgan o’yin usullari yordamida yuqori ruhiy 
ko’tarinkilikka erishiladi, fiklash qobiliyati, qo’yilgan maqsadga erishish irodasi va 
qatiyligi rivojlanadi. Doiraviy mashq qilish jismoniy mashqlarni qo’llashni 
tashkiliy-uslubik shakli sifatida jismoniy sifatlarning kompleks ifodalanishini 
takomillashtirishga qaratilgan. 
Trener bilan sport mikrotsikllarining tarkibiga zaruriy o’zgartirish kiritish 
bilan mashq ko’rganlikni takomillashtirishga halaqit beruvchi tashqi ta’sirlarni 
bartaraf etadilar.
Sportchilarning umumiy va maxsus tayyorgarligi