Мавзу. «Диншунослик фанининг предмети, мақсади ва вазифалари»

Буддавийлик таълимоти. Буддавийлик қадимий ҳинд диний-фалсафий таълимотлари асосида вужудга келган, амалиёт ва назариётдан иборат диний системадир. Унинг асоси “хаёт – бу азоб-уқубатдир” ва “нажот йўли мавжуд” деган ғоядир. Буддавийлик қонуниятларига кўра, инсон ўзига мослашган мавжудот бўлиб, ўзида туғилади, ўзини-ўзи ҳалок қилади ёки қутқаради. Бу нарса буддавийликнинг илк даъватида мужассамлашган тўрт ҳақиқатда ўз ифодасини топган.

• Буддавийлик таълимоти. Буддавийлик қадимий ҳинд диний-фалсафий таълимотлари асосида вужудга келган, амалиёт ва назариётдан иборат диний системадир. Унинг асоси “хаёт – бу азоб-уқубатдир” ва “нажот йўли мавжуд” деган ғоядир. Буддавийлик қонуниятларига кўра, инсон ўзига мослашган мавжудот бўлиб, ўзида туғилади, ўзини-ўзи ҳалок қилади ёки қутқаради. Бу нарса буддавийликнинг илк даъватида мужассамлашган тўрт ҳақиқатда ўз ифодасини топган.
• Биринчи ҳақиқат – “Азоб-уқубат мавжуддир”. Ҳар бир тирик жон бошидан кечиради. Шунинг учун ҳар қандай хаёт – қийноқ, азоб-уқубатдир.
• Иккинчи ҳақиқат. “Қийноқларнинг сабаби мавжуддир”. Инсон моддий нарсалар ёки маънавий қадриятлардан фойдаланиб, уларни ҳақиқий ва доимий деб ҳисоблайди ва доимо уларга эга бўлишга интилади.
• Учинчи ҳақиқат. “Қийноқларни тугатиш мумкин”. Яхши ёки ёмон ниятлар, интилишлардан бутунлай узилиш Нирвана ҳолатига тўғри келади. Бу ҳолатда инсон қайта туғилишдан тўхтайди. Нирвана ҳолати Буддавийлар фикрича, “Хаёт ғилдираги”дан ташқарига чиқиш, “Мен” деган фикрдан ажралиб инсоннинг хиссий туйғуларини тўла тугатишдир.
• Тўртинчи ҳақиқат. “Қийноқлардан қутулиш йўли мавжуддир”. Бу йўлдан борган инсон Будда йўлини тутади.

Буддавийлик таълимоти асосан уч қисмга бўлинади: 1.Медитация, 2.Ахлоқ, 3.Донолик.

• Буддавийлик таълимоти асосан уч қисмга бўлинади: 1.Медитация, 2.Ахлоқ, 3.Донолик.
• Медитацияга қуйидагилар киради.
• Тўғри тушуниш.
• Тўғри ният қилиш.
• Тўғри ўзини тутиш.
• Тўғри англаш.
• Тўғри ҳаракат қилиш.
• Тўғри муомалада бўлиш.
• Тўғри фикр юритиш.
• Тўғри гапириш.
• Ахлоқ нормалари – Будданинг “Панча шила” беш насиҳати.
• Қотиилликдан сақланиш.
• Ўғирликдан ва гумроҳликдан сақланиш.
• Ёлғон, қалбаки нарсалардан сақланиш.
• Маст қилувчи нарсалардан ҳамда тушдан кейин овқатланишдан сақланиш.
• Ўйин-кулгудан, зеб-зийнат ва атир-упалардан сақланиш.
• Донишмандлик – бу буддавийликнинг асосий мақсади бўлиб, нарсалар табиатини тўғри тушунишдир.