Мавзу. «Диншунослик фанининг предмети, мақсади ва вазифалари»

Ҳозирги кунда Будданинг бешта биографияси мавжуд.

• Ҳозирги кунда Будданинг бешта биографияси мавжуд.
• Махавасту эрамизнинг II асрида ёзилган.
• Лалитавистара эрамизнинг II-III асрида юзага келган.
• Буддахачарита – будда файласуфларидан бири Ашвагхошей томонидан эрамизнинг I-II асрларида яратилган.
• Ниданакатха эрамизнинг I асрида ёзилган.
• Абнихишкрамансутра.
• Бу биографиялар орасидаги асосий зиддият Будданинг қайси йилларда яшаганлиги хусусидадир. Улар эрамиздан аввалги IX-III асрлар орасидаги турли муддатларни кўрсатадилар. Расмий буддавийлик ҳисобига кўра эса, Бутама-Будда эрамиздан аввалги 623 йилда туғилиб, 544 йилда вафот этган. Бироқ, кўпчилик тадқиқотчилар унинг туғилиши эрамиздан аввалги 564 йилда ўлими эса, 483 йилда деб ҳисоблайдилар. Баъзан эса, 560-480 деб тўлиқ сонлар билан кўрсатадилар.
• Юқоридаги биографияларда Будданинг ҳақиқий хаёти билан унинг афсонавий хаёти ўзаро қоришиб кетган.

Сиддхартха Шакя қабиласи ҳукмдорларидан бири Шудходанинг ўғли эди. Унинг саройи Химолай тоғлари этагида Капилавасти деган қишлоқда бўлган (Ҳозирги Непал ҳудудида). Онаси малика – Мая бўлган. Бола туғилганда мўъжиза юз берган: табиий ҳодисалар – ер қимирлаб, чақмоқ чақиб, момақалдироқ гумбирлаб турган; унинг овозини Коинотдаги илоҳий кучлардан ташқари барча тирик мавжудотлар ҳам эшитиб турганлар; чақалоққа Сидхартха (топшириқни бажарувчи) деб ном қўйганлар; У етти кундан кейин юриб кетган ва гапира бошлаган.

• Сиддхартха Шакя қабиласи ҳукмдорларидан бири Шудходанинг ўғли эди. Унинг саройи Химолай тоғлари этагида Капилавасти деган қишлоқда бўлган (Ҳозирги Непал ҳудудида). Онаси малика – Мая бўлган. Бола туғилганда мўъжиза юз берган: табиий ҳодисалар – ер қимирлаб, чақмоқ чақиб, момақалдироқ гумбирлаб турган; унинг овозини Коинотдаги илоҳий кучлардан ташқари барча тирик мавжудотлар ҳам эшитиб турганлар; чақалоққа Сидхартха (топшириқни бажарувчи) деб ном қўйганлар; У етти кундан кейин юриб кетган ва гапира бошлаган.
• Сидхартханинг отаси ўғлини дин йўлига бағишлашга рози бўлмай, унга яхши маълумот берган ҳамда яхши шароитларда тарбиялаган ва у ҳеч қандай қийинчилик кўрмай ўсган; ўспиринлигидаёқ ўзининг донолиги, кучлилиги ва эпчиллиги билан хаммани ҳайратга солар эди. Улғайгач, қўшни подшоҳлардан бирининг қизи Яшадхарага уйланади ва ўғил кўриб, унга Рахула деб исм қўяди. Хеч бир қийинчиликсиз ва камчиликсиз катта бўлган Сидхартха иттифоқо бир куни бир чолга дуч келган, касал ётган кишини, ўликни кўргандан сўнг ҳаётнинг моҳияти, мақсади, оғирликлари, касаллик ва ўлим ҳақида ўйлай бошлаган. Бинобарин, ҳаётнинг беҳудалигини англаб, тарки дунё қилган, дарвеш йўлига кирган; бу билан у кишилар бошига тушадиган кулфатлар, азоб-уқубатлар сабабларининг моҳиятига тезроқ етиб, улардан қутулиш йўлини топмоқчи бўлган. Бу вақтда у 30 ёшда эди. У бешта роҳибга қўшилиб, улар билан қишлоқма-қишлоқ кезиб юради. Узоқ вақт бу роҳибларга ҳамроҳлик қилиб, уларнинг йўлларида маълум мақсад йўқлигини ва бу йўл ўз олдига қўйган мақсади – инсониятни азоб-уқубатдан қутқаришга олиб бормаслигини англайди ва роҳиблар жамоасидан ажралади.
• У чакалакзор, ўрмонларда кезиб юриб, чарчаб бир дарахт тагида дам олиш учун ўтиради ва ўзига токи ҳақиқатни топмагунча шу ердан турмасликни ваъда беради.
• Бу ўтиришнинг 49 куни уни қалбидан “Сен ҳақиқатни топдинг”, деган садо келади.